Ағымдағы жылы банк несие портфелін 2020 жылдың соңындағы қалдықтарына шамамен 8% көлемінде аз ғана ұлғайтып сақтауды жоспарлап отыр.
2020 жылдың қорытындысы бойынша "Нұрбанк" елеулі шығындармен жылды жауып аяқтаған екінші деңгейлі банктердің үштігіне кірді. Банк жұмысының 2020 жылғы нәтижелері, 2021 жылға арналған жоспарлар және елдің банк секторы туралы өз көзқарасын "Нұрбанк" АҚ басқарма төрағасы Эльдар Сарсенов баяндап берді.
– 2020 жылдың қорытындысы бойынша "Нұрбанк" елеулі шығындармен, 48,4 миллиард теңге көлемінде, жылды жауып аяқтаған БВУ үштігіне кірді. Осы жағдайдың туындауына не себеп болды? Оны түзету үшін ағымдағы жылы банк қандай шаралар қолдануды жоспарлап отыр?
– 2020 жылдың қорытындысы бойынша 48,4 миллиард теңге шығын біздің болжауымызда болды. Бұл шығындар жақсы деңгейде провизиялар құрылысының табиғи салдары.
2020 жылы банк несие портфеліне "қауіпсіздік жастығын" құрды жана қосымша провизиялар құрды, бұл қаржылық нәтижеге әсер етті.
Өткен жылдың басында біз активтердің сапасын бағалау (AQR) өткіздік, нәтижесінде реттеуші бізге бірнеше шараларды жүзеге асыруды ұсынды. Нәтижесінде, Нұрбанк 46,8 миллиард теңге сомасына субординирленген облигациялар шығарды, олардың өтелу мерзімі 15 жыл. Қаражат кредиттеу және нақты секторды қолдауға бағытталды. Сол сияқты, 2020 жыл көктемінде банктің негізгі акционері банкті қосымша 20,038 миллиард теңге капитализациялау арқылы қолдады. Бұл банкке Қаржылық тұрақтылықты арттыру бағдарламасында қатысуға мүмкіндік берді. Бұл шаралар банктің қаржы нарығындағы позицияларын нығайтуға және таңдалған стратегияға сәйкес дамуды жалғастыруға мүмкіндік берді.
Ағымдағы жылы банк несие портфелін 2020 жылдың соңындағы қалдықтарына шамамен 8% көлемінде аз ғана ұлғайтып сақтауды жоспарлап отыр.
Сондай-ақ, жоспарларда банктің бәсекеге қабілеттілігін арттыруды, клиенттер үшін ең қолайлы жағдайларды сақтауды және әмбебап банктің ажырамас атрибуты ретінде бөлшек бизнесті дамытуға мән беру бар.
– Жақында біз банктік секторды ұлғайту тенденциясын байқадық. Мұндай үрдіс Орталық Азияның басқа елдерінде, мысалы, Өзбекстанда да байқалады. Нұрбанк қандай да бір басқа қаржы институтымен бірігу немесе ұлғайтуды жоспарлап отыр ма?
– Нұрбанк 29 жыл бойы нарықта жұмыс істейді және осы уақыт ішінде біз өз клиенттік және серіктестік базамызды құрдық. Біз клиенттерімізді білеміз. Клиенттер біздің құндылықтарымыз, қатынасымыз, банктік өнімдеріміз, несие бойынша жеңілдік ставкалары, міндеттемелерді дер кезінде орындауымыз, қызмет көрсету сапамыз туралы біледі.
Сонымен қатар, 2020 жылы біз банкті қосымша капитализациялауды, қорларды қосымша құруды өткіздік, бұл біздің көзқарасымызды Standard and Poor’s рейтингі агенттігінің "теріс" рейтингінен "тұрақты" рейтингке дейін арттыруға мүмкіндік берді. Бұл бізге қажетсіз бірігу көрмей, еркін өсу мен дамуға мүмкіндік береді.
– 2021 жылы шетелдік банктерге Қазақстанда филиалдарын ашу мүмкіндігі берілді. Сіз бұл жағдайды қалай бағалайсыз: сектордағы банктердің саны қаншаға артады және бұл қазақстандық банктердің жұмысына қалай әсер етеді? Банк секторында бәсекелестік айтарлықтай арта ма?
– Шетелдік банктер біздің нарыққа бұрын кірген, оларда бұл мүмкіндік қайта пайда болды. Бірақ біз бұл ниеттердің жариялануларын әлі ести қойған жоқпыз.
Қазақстан нарығында жұмыс істейтін 26 екінші деңгейлі банктің ішінде әмбебап банктер (олар ең көп) және белгілі бір сегментті дамытуға негізделген банктер бар. Сәйкесінше, белгілі бір бәсеке және нарықтағы үлес пен үздік клиенттер үшін күрес сегменттерде жүруде. Мұнда бәрі клиенттерге және серіктестерге ұсынылатын өнімдер мен жағдайларға байланысты. Бұл нарыққа банк секциялық жаңа ойыншының кіруі, шетелдік банктер туралы сөз болғанда, жалпы олар өздерінің өнім линейкаларын, өнімдерінің жағдайларын және тіпті қарым-қатынас сызығын қайта қарауға мәжбүр етуі ықтимал.
Менің ойымша, Қазақстанның барлық банктерінде, ірі банктерден орташа банктерге және шағын қаржы институттарының алдыңғы келешегі бар болғандықтан, бірігіп жұмыс істеуге, олармен қатар, ірі ойыншылардың қатарында және басқа, маңызды емес позицияларды алатын қатысушылардың қатарында еркін жүруге болады, және әркім бұл нарықтан өз тауашасын таба алады.
– Қазақстанда исламдық қаржыларды белсенді енгізу тақырыбы жиі көтеріледі. Исламдық банкингтің өнімдерін енгізу нағыз бәсекелестік болмай ма дәстүрлі БВУ Қазақстанда?
– Иә, исламдық қаржылар кәсіпкерлер үшін ең әртүрлі қаржыландыру көздерінің арасында өз рөлін арттыруға жақсы динамикасы бар. Бұл динамика шетелде де, қаржы қызметтері нарығында да байқалуда, мұнда исламдық қаржылардың талаптарын орнатқан екі банк жұмыс ісетеді.
Бірақ мұны айта келе, белгілі бір "негізгі әсер" бар. Яғни, исламдық қаржылардың бастапқы позициялары өте қарапайым, және бұл фондағы өсу 25% және одан көпке жетуі мүмкін. Дегенмен, мысалы, ҚР-дағы екі ислам банктерінің активтері еліміздің барлық екінші деңгейлі банктерінің жиынтық активтерінің шамамен 0,5%-ын құрайды. Мұндай қарапайым ауқымда исламдық институттардың дәстүрлі нарығындағы қалған нарықпен шынайы бәсекелесу мүмкін емес, мұнда дәстүрлі банктердің активтері бүкіл нарықтың 99%-ын құрайды.
– Өткен жылы әлем азық-түлік "жасыл" қаржыландыру тақырыбына ерекше назар аударды. Қазақстанда "жасыл" облигациялардың 2 шығарылымы болды. ҚР МФЦА керегесінде "Даму" қорының "жасыл" облигациялары орналастырылды, ал KASE-де Азиат даму банкі екі шығарылым орналастырды. Нұрбанк осы үрдісте қатысуды жоспарлап отыр ма?
– Қазіргі уақытта банк экономиканың нақты секторына қаржыландыруды барынша қолдайды. Ол 13 жылдан астам уақыт бойы шағын және орта бизнесті қолдау мен дамытуға арналған мемлекеттік бағдарламалардың белсенді қатысушысы болып табылады.
2017 жылдан бастап банк "Азиат даму банкі" мен бағдарламасын екінші деңгейлі банктер мен микроқаржы ұйымдар арқылы микрокәсіпкерлік субъектілерін қаржыландыру жобасын орнатудың 4-траншын орналастыруда тәжірибе жинақтады.
Сонымен қатар, банк қауіпті қалдықтарды өңдеу және жою, шағын және орта гидроэлектростанцияларды салу, су сақтау және тарату, мұнай қалдықтарын өңдеу жабдықтарын сатып алу, су үнемдеу технологиялары мен жүйелерін сатып алу және орнату, төмен көміртекті көлік құралдарын сатып алу және қайта жарақтандыру саласында "жасыл" жобаларды қаржыландыруда тәжірибесі бар.
Онымен бірге, банк "жасыл" жобаларды қаржыландыру көлемін қосымша көлемге, 5 миллиард теңгеге дейін арттыруға дайын.
Дереккөз: Cronos.asia