«Адамды бір рет қана тамақтандырғың келсе – оған балық бер; ал өмір бойы тамақтандырғың келсе – қармақ бер». Коммерциялық ұйымдар мен компаниялар балалар үйінің тәрбиеленушілеріне белгілі бір көмек көрсетіп, олардың ағымдағы қиындықтарын шешеді, ал кейбіреулері осындай балалардың болашағын қалай қамтамасыз ету туралы ойлайды.
Еліміздің түкпір-түкпірінен балалар үйінің бірнеше түлегі елдегі ең үздік университеттердің бірінде жоғары білім алу мүмкіндігіне ие болып келеді. Егер балалар грантқа түсе алмаса және оқу төлеміне ақша жетпесе де, олар университетте өз қалаған мамандықтарына түсе алады.
Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға осындай мүмкіндік «Нұрбанк» АҚ мен Каспий университеті «Өмір жолдамасы» бағдарламасы аясында ұсынады. Бүгінгі күні бұл бағдарлама бойынша 27 студент оқып жатыр және алғашқы түлек жұмысқа орналасты.
«Нұрбанк» АҚ басқарма төрағасы Елдар Сарсеновтың айтуынша, «Өмір жолдамасы» деп аталатын бағдарлама кез келген мамандық бойынша тегін білім алу, шәкіртақы алу, оқу кезінде және университетті бітіргеннен кейін жұмысқа орналасуды қамтиды.
«Бастапқыда біз де басқа компаниялар сияқты кәдімгі қайырымдылықпен айналыстық: балалар үйлеріне сыйлықтар сыйладық, балаларды киноға апардық. Бірақ біздің ойымызша, бұл соңғы мақсат емес. Содан кейін біз «Өмір жолдамасы» грантын тағайындауға шешім қабылдадық. Біздің міндетіміз - студентті бірінші курстан төртінші курсқа дейін жеткізу», - дейді Елдар Рашитович.
Балалар университетті бітіргеннен кейін практика немесе жұмыс істей алады, тіпті банк ішінде де, сондай-ақ басқа ірі және танымал компанияларда да. Сонымен қатар, банк қамқорлығындағы студенттерге қажетті заттар, мысалы, кітаптар, оргтехника және тіпті киім беріледі.
«Мен балалар үйінде тәрбиелендім, кейін жасөспірімдер үйінде тұрдым. Колледжде автомеханика мамандығы бойынша оқыдым, бірақ маған бұл мамандық ұнамайды. Мұнда «Бухгалтерлік есеп және аудит» мамандығына түсіп кеттім, себебі математиканы жақсы көремін және банк саласында жұмыс істегім келеді. Оқу қаражаты жоқ болса да, маған оқуға мүмкіндік берілгеніне қуаныштымын», - дейді Каспий университетінің 4 курс студенті Сұлтан Маманов.
Балалардан ерекше табыс талап етілмейді, бірақ олардың оқуға деген ынтасы мен талпынысы күтіледі. Емтихан нәтижелері бойынша түсуге болады, содан кейін қалаған мамандыққа ауыса алады - мысалы, осылайша Ринат Садықов түсті.
Жас жігіт «Психология» мамандығына қабылданды, бірақ биыл болашақ мамандығын заңгерлікке ауыстыруды жоспарлап отыр. Ринат прокурор болуды армандағанын мойындады.
Настя Голобородьконың арманы да орындалуы мүмкін - қыз былтыр жоғары білімге түсе алмаған, бірақ «Өмір жолдамасы» туралы біліп, биыл оқуға түсті.
Настя өзекті мамандықты таңдады - «Аударма ісі». Енді қыз ағылшын және француз тілдерін үйренеді, ал жазда Америкаға баруды жоспарлап отыр.
«Мектепте оқып жүргенде мен барлық заңдарды білгім келді, - дейді үшінші курс студенті Мадина Саятова. - Бастапқыда Астанада оқуға түскім келді, бірақ ҰБТ-дан бір балл жетпей, осында келдім. Өзім Павлодарданмын. Университетті аяқтағаннан кейін магистратураға түскім келеді».
Барлық мәселелер мен сұрақтар бойынша балалар банк қызметкерлеріне жүгінеді, олар қиындықтарды шешуге көмектеседі. Егер оқу барысында қиындық болса, онда өздері кездесуге тура келеді - емтихандарды өткізуге, курстан курсқа ауысуға, т.б. көмек көрсетілмейді. Оқу кезінде тырысу және жоғары дайындалу қажет.
Сарсеновтың айтуынша, кейбір жағдайларда осындай үлкен мүмкіндік алған балалар оны пайдаланудан бас тартады, яғни оқуды тастайды. Себептер әртүрлі болуы мүмкін: қыздарға бұл - отбасы құру және баланы дүниеге әкелу, ал жігіттер үшін - мемлекеттен күткен пәтерді алу және... оқуға деген құштарлығтың болмауы.
«Оларға жарты жыл немесе бір жылға академиялық демалыс алу, сырттай оқу бөліміне ауысу және т.б. ұсынылды. Бірақ келісім болмағандықтан, орнына басқа балалар алынды. Біз санға ұмтылмаймыз - жобаны бес баладан бастадық, және жылына 7-8 бала қостық. Бүгінгі таңда 27 студент оқып жатыр, біздің банкте жұмыс істейтін бір түлек бар », - дейді Елдар Сарсенов.
Қазақстанның басқа қалаларынан келген студенттерге уақытша тұру орны - жатақхана ұсынылады. Бұл шешім, балалардың бір-бірімен тығыз байланыста болуы үшін және ересек достардың бақылауында жүріп, қабылданды. Алматыдан келген балалар әдетте жасөспірімдер үйінде тұрады.
«Нұрбанктің» ұсынған бұл жобасы - үлкен игі іс. Іске формалды түрде қарауға болады - қаражат бөлу және болды, бірақ банк бірнеше жыл бойы студенттермен жұмыс істеп, олармен айналысады және көмектеседі. Және бұл ерікті. Банк қаржы институтына тән емес міндеттемелерді өз мойнына алады. Мұнда тек қаржылық тарап емес, адамгершілік қолдау маңызды», - дейді Каспий университетінің ректоры Жолдасбек Мұслимұлы Нусенов.
Сонымен қатар, оқу жылының басында банк тағы бір бағдарламаны іске қосты - коммерциялық негізде оқитын студенттерге грант немесе оқу ақысынан жеңілдік алу мүмкіндігін.
Ол үшін студенттер бірнеше кезеңнен өткен «Nur challenge» байқауына қатысуы керек еді. Әр кезеңде топтарға бөлінген студенттер әртүрлі тапсырмаларды орындауы керек болды - ақша табу, флешмоб өткізу, пранк жасау және т.б.
Жеңімпаз команда әртүрлі оқуға жеңілдіктер алды. Мысалы, Нұрсұлтан Жансеитов Каспий университетіндегі оқуға 100% жеңілдік алды, ал Валерий Свешников - 50%.
«Тапсырмалардың бірі қаламсапты пайдалы нәрсеге айырбастау болды. Мен оны бір нәрсеге, содан кейін басқа нәрселерге айырбастадым, соңында университетке ескі фотоаппарат алып келдім. Оның құны 140 мың доллар екенін білдік!», - дейді Валерий әсерлерімен бөлісіп.
«Бұл жақсы мүмкіндік, - деп санайды университет ректоры. - Осылайша біз студенттерге жеңілдік жағдайында білім алу мүмкіндігін береміз. Біз студенттерге өз шығармашылығын, білімін және дағдыларын көрсетуге мүмкіндік бердік. Жартылай жетістік - бұл ниет ».