Салымшылар жинақ депозиттерін орналастыру үшін банк таңдағанда, бірнеше маңызды факторды бағалайды: бірінші кезекте, сенімді банкті және жоғары пайыздық ставкаларды таңдайды.
Ұлттық Банктің мәліметтері бойынша, 2023 жылғы қазанда депозиттер нарығындағы мерзімді және жинақ депозиттерінің орташа жылдық мөлшерлемесі 14%-ды құрады. Биылғы жылдың 1 қарашасына тұрғындардың қазақстандық банктердегі салымдары 18,7 трлн теңгеге жетті. 2022 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда бөлшек депозиттердің көлемі 24%-ға артты. 2023 жылдың 10 айы ішінде халықтың шетел валютасындағы салымдары 493,3 млрд теңгеге азайды. Бүгінгі таңда Нұрбанк салымшыларға тиімді шарттармен депозит ашуды ұсынады. Банкте бір жылға жинақ депозитін ашқанда жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесі 15,7%-ды, ал алты айға – 17,5%-ды құрайды. Жеке тұлғалардың депозиттік нарығындағы басқа да жаңалықтармен «Нұрбанк» АҚ Басқармасының төрайымы Гүлнар Мусатаева бөлісті.
— Депозиттік нарықта қандай трендтерді бөлер едіңіз?
— Егер нарық туралы айтатын болсақ, біз бөлшек салымдардың көлемі артып келе жатқанын байқаймыз. Өткен жылы базалық мөлшерлеменің жоғарылауы және сәйкесінше салымдар бойынша ставкалардың өсуі халықтың депозиттер ағынын едәуір ынталандырды.
Шетел валютасындағы салымдардың үлесі төмендеуді жалғастыруда — бұл доллар бағамының салыстырмалы тұрақтылығына және олардың төмен мөлшерлемелеріне байланысты.
2023 жылғы 1 қарашада Нұрбанктегі жеке тұлғалардың депозиттік портфелі 145,1 млрд теңгені құрады. Біздің депозиттік портфеліміздің 45% бөлшек салымдарға тиесілі.
Салымшылар жинақ салымын орналастыру үшін банк таңдағанда, бірқатар маңызды факторларды бағалайды: бірінші кезекте сенімді банкті таңдайды. Нұрбанк нарықта 30 жылдан астам уақыт жұмыс істейді және банк саясаты осы уақыт бойы тұрақтылық пен тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталған.
— Нұрбанкте бірнеше депозит бар, олардың барлығы әртүрлі мақсаттарға арналған. Жинақ салымының ерекшелігі неде?
— Бүгінгі күні біз бәсекеге қабілетті ставкамен депозиттік өнімдер ұсынамыз. Нұрбанкте жинақ салымын арттырылған ставкамен ашуға болады — алты ай бойы жинақ салып, тиімді ставка 17,5%-ға дейін жетеді. Мұндай салым қысқа мерзімде ең жоғары кіріске қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұдан басқа, оған салынған сома 20 млн теңгені құрайды. Жинақ салымының бір ерекшелігі, одан қаражатты мерзімінен бұрын алу сыйақысыз жүзеге асады. Депозитке ақшаны көлікпен салыстыра отырып жинауда бір қиындық туындайды — кейде керексіз заттарға ақша жұмсап қою немесе оны үнемдеуді белінен асырып қою. Жинақ салымы бұл мүмкіндікті бермейді әрі мақсатыңызға жетуге көмектеседі.
Бізде жинақ салымдарының екі түрі бар: толықтыру мүмкіндігімен және толықтыру мүмкіндігісіз. «Нұр Алтын Оптималды» - бұл әмбебап депозиттік өнім, ол жинақтау және сыйақы жоғалтпай қалдық шегінде ақша алу мүмкіндігін береді.
АQYL білімдік салымы — бұл білім беру шығындарын оңайлату үшін мемлекеттік субсидиямен қамтамасыз етілетін бірегей депозиттік өнім. Осы салым компанияның және мемлекеттің бірлескен қолдауымен балалардың білімін жинақтап, сонымен қатар банктің сыйақысын алуға мүмкіндік береді. Ол депозиттік нарықта жоғары кірістілікке ие.
— Қазақстандықтар қазір жиірек жинақ салымдарын ашады деп айтуға бола ма?
— Оң үрдісті атап өтуге болады: еліміздің барынша көп азаматы жинақ қаржының маңызды екенін түсінеді. Жыл басынан бері екінші деңгейлі банктердегі халықтың жинақ салымдары өсім көрсетуде. Бұл қаржылық сауаттылықтың жоғарылағанын және «қаржылық жастықты» құруға ұмтылысты білдіреді. Әрине, жоғары базалық ставканың да әсері болды. Мысалы, біздің банкте тенгелік салымдар негізінен икемді депозиттік шарттармен қысқа мерзімге ашылады.
— AQYL білім салымын небәрі бірнеше банк ұсынады, оның табыстылығы мемлекет есебінен 5–7% жоғарылау мүмкіндігі бар. Бұл салым неге жинақ сала отырып оқуға арналған артықшылықты өнім?
— Нақтырақ айтқанда, қазіргі уақытта тек бірнеше екінші деңгейлі банк AQYL білім салымын ресімдеуге мүмкіндік береді. Мысалы, біздің банктегі осы депозиттің табыстылығы 20%-ға дейін жетуі мүмкін (Жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесі): сыйақы ставкасы 15%-ға (ЖТСМ) дейін жоғарылауда және банктік сыйақымен бірге осы салымға қатысты 5%-дық жылдық мемлекет премиясы есептеледі. Сонымен қатар, кейбір категориядағы салымшылар үшін бұл мемлекеттік көмек 7% жылдық болып келеді. Мемлекет сыйақысы банктік сыйақыны есепке ала түскенде салымшының жинақталған қаражатына есептеледі.
АҚYL білім депозитін ашу үшін ең төменгі бастапқы салым үш айлық есептік көрсеткіш (АЕК) құрайды. AQYL депозитіндегі қаражатты тек оқуға төлем жасауға пайдалануға болады. Осы білім беру депозитінің артықшылығы - оған салынған қаражатқа ешқандай тыйым салулар немесе басқа санкциялар қолданылмайды. Депозит 10 млн теңгеге дейін Қазақстан Депозиттерді Кепілдендіру Қорымен сақтандырылған.
Бүгінде, әлем тез өзгеріп жатқандықтан, білім табысты болашақтың негізі болып табылады, сондықтан біздің көптеген клиенттеріміз қосымша білім немесе біліктілікті арттыру курстарын төлеу мақсатында депозит ашады.
— AQYL салымындағы жинақталған қаражатты колледждегі оқу төлеміне пайдалану мүмкін бе?
— Бұл мүмкін, салымшылар оқуды таңдау бойынша шектелмейді. AQYL депозиттеріндегі жинақтар жоғары оқу орындары мен колледждерде оқу, кәсіби-техникалық білім алу, бакалавр және магистр дәрежесін алу үшін төлеуге жұмсалады. Егер бала грантта оқуға түссе, салымшы банк сыйақысымен және мемлекеттік премиясымен бірге барлық қаражатын шоттан шешіп ала алады. Сондай-ақ ол қаржыны басқа баласының білім салымына аударуға немесе оқуын жалғастыру үшін жинақтай бастай алады.