NUR.KZ, 2013 ж. 12 маусым
Қантар Бекәрәліұлы, сіздің жетістігіңіздің құпиясы неде?
Менің ойымша, кез-келген адамның жетістік құпиясы екі фактордан тұрады: интуиция және ерік-жігер. Адам қаншалықты аналитик болса да, сезіну және интуиция дұрыс шешім қабылдауға көмектеседі. Ерекше таланттары немесе академиялық білімі жоқ адамдар да, бірақ табысқа деген жақсы сезімге ие болса, үнемі дәл бизнес-шешімдер қабылдай алады. Көптеген жағдайда бұл екі қасиет сырттан бізге беріледі: не табиғи түрде, не балалық шақта тәрбиеленеді. Бірақ өзімізде оларды дамытуға болады. Қалайша?
Өз өмірлік тәжірибесін және басқалардың тәжірибесін зерттеу, талдау арқылы. Өмірде, жұмыста не үйде болсын, біз әртүрлі мәселелермен бетпе-бет кездесеміз, олар белгілі бір ережелер жиынтынына әкеледі. Біз жағдайдың немесе мәселенің себебін түсінуге тырысамыз, оны талдаймыз, сол арқылы қажетті шешімді дұрыс қабылдауға мүмкіндік беретін құралдармен қаруланамыз. Менің ойымша, әрбір адамның өмірінде дұрыс жолға түсу мүмкіндігі болады, және әркімнің міндеті — оны жіберіп алмау, дер кезінде дұрыс таңдау жасау. Таңдау жасалған кезде, адам өзіндік жолына түскенде, оған кедергілерге сырымай, мақсатқа ұмтылуға көмектесетін ерік-жігер қажет. Ерік-жігермен де жұмысты істеуге болады. Меніңше, ерік-жігері жоқ адам да өзін өзгерте алады.
Ал сізде осы қасиеттер бар ма?
Иә деп үміттенемін. Бірақ менің ең үлкен өмірлік жетістігім әлі алдымда деп санаймын.
Сіздің ең үлкен кемшілігіңіз және мақтан тұтатын нәрсеңіз қандай?
Эмоционалды ұқыптылық. Бұл мен жақындарыма зиян келтіретін қасиет, оны жоюды қалар едім. Негізінде, олар менің оларға қандай жылылықпен қарайтынымды көбіне білмейді. Бірақ бұл қасиет те мен мақтан ететін қасиетім. Оны ұстамдылық деп атауға болады. Бұл қасиет күрделі және қақтығысты жағдайларда салқын, ойластырылған шешім қабылдауға көмектеседі.
Сіз үшін өмірдегі ең маңызды нәрсе не, отбасыдан бөлек?
Құрмет, өзін-өзі құрметтеу, өзін таныту, өзін дамыту.
Жас адамдарға алғашқы жетістіктеріне жету үшін қандай әдебиет ұсынасыз?
Ешқандай. Табысқа жету үшін басқа адамдардың жолынан өтуге тырысу қажет емес, әркімнің өз жолы бар. Белгілі бір адамға табысқа жетуге көмектескен кітап басқаға көмектеспеуі мүмкін, себебі ол басқа қабілетке және таланға ие. Кейбіреулерге адамзатты «Робинзон Крузо» оқып, қиял аралында өмір сүру керек болса, басқа бірі үшін Ги де Мопассанның махаббат оқиғалары қажет болуы мүмкін.
Мен «Миллиардер болу жолы» немесе «Табысқа жеткен кәсіпкер болу» сияқты атаулы кітаптардың пайдасына сенбеймін. Бұл кітаптардың авторлары үшін ақша табатын индустрия деп санаймын.
Табысты болу үшін қандай амал-тәсілді ұсынасыз?
Табысты болу үшін өз ісін жасау қажет. Әр адамның бойында бір таланты бар шығар, деп есептеймін. Егер адам өз талантын анықтаса, оны табыс күтіп тұр. Бұл іс қаншалықты сәнді немесе беделді болса да маңызды емес, бастысы, бұл салада өзін танытуға болады. Сол уақытта оның өмірі де жақсы болады.
Банк саласы — табысқа жететін сала екенін қашан ұқтыңыз?
Мен әрқашан өзіме ұнайтын іспен айналысатынмын. Халық шаруашылығы институтының 5-ші курсының студенті болған кезінде «Игилик банкінің» валюталық операциялар бөлімінде жұмысқа шықтым. Менің буыныма жаңа кеңестік одақтың ыдырау сәтінен кейінгі жаңа экономиканың қалыптасу сәті әсер етті, осы кезеңде аға буынның дағдысы бірден өзінің құндылығын жоғалтқан және жас мамандарға өзін таныту мүмкіндігі көбірек болды. Егер 70-ші жылдардың жастары уақытша шектеулігінен зардап шексе, 90-шы жылдарда жас адамдар артықшылыққа ие болды.
9 ай «Игилик банкте» қызмет еткеннен кейін, белгілі бір беделге ие болып, «Алем банкке» қайта бастауға, ең төменнен бастауға көштім. Сол кезде мен жас мамандар үшін ең бастысы компанияның даму перспективасы және өз біліктілігін арттыру мүмкіндігі екенін түсіндім. Онда мен қандай да бір уақыт жұмыс істеп, аккредитивтермен, кепілдіктермен байланысты міндеттер бойынша өз міндеттерімді толығымен орындап, қазынашылықтың құпияларын үйренгім келді. Банкте қозғала алмай қалғандықтан, сол кезде мен Халық банкіне ауысуға ұсыныс алдым. Бұл ұсыныста мен агенттіктің жоғарылауын, жаңа банктің күшті болатынына үмітті болуды көрдім, сондай-ақ «Алем банкінде» жұмыстың жаңа қабілеттер бермейтінін және кәсіби қанағаттанушылық тудырмайтынын көрдім. Көптеген таныстар Қазақстанның ең беделді банкінен бұрынғы жинақ кассасына және үш есе төмен жалақыға көшуге кеңес бермейтіні анық.
Содан кейін мен Халық банкіне валюталық операциялар бөлімінің бастығының орынбасары қызметіне тағайындалдым, кейіннен басқармаңың бастығының орынбасары, диллинговтық операциялар және бағалы металдар бойынша басқарма бастығы болдым. Шын мәнінде, 1995-2000 жылдары Халық банктің қазынашылықпен жұмыс істеген кезеңі деп атауға болады. Мен қазынашылықта 5 жыл жұмыс істеп, осы мамандықта маған қажетті барлық нәрсені меңгергенімді түсіндім. Содан кейін мен кәсіпкерлік белсенділікке қызығушы болдым.
Кәсіпкерлік — бұл кәсіби қанағат алу үшін ең қажетті саланың бірі болып шықпады. Осы өмір кезеңінде мен не ұнайтының істермен айналысу керек екенін ұғындым, сондықтан банктің жаңалығына, кредиттік департаментке оралуды шештім. Кредиттеуде тәжірибем болмағандықтан, қайтадан қарапайым маман болып жұмысқа түсуге тура келді.
Бір жылдың ішінде кредит ресімдеудің негізгі қағидаларын түсіндім және корпорациялармен жұмыс жөніндегі басқарма бастығы болдым. Одан кейін кезекті қызықты ұсыныс түсті — Халық банктің зейнетақы активтерін басқару компаниясына инвестициялық қызмет бойынша аналитик қажет болды. Бұл қиын және қызықты ұсыныс болды. Менің инвестициялық қызметте ешқашан жұмыс жасамағандықтан, маған басқарушылық қызмет де, жоғары жалақы да ұсынылмады, бірақ дамыту перспективалары болды.
Мен өз тарапымнан эмитенттердің кредит сапасын бағалау бойынша білімді, ашық нарықтағы қаржылық құралдармен жұмыс тәжірибесін және бизнес-процестерді жылжытуға деген үлкен ықыласты ұсына алдым. «Халық қорында» мен аналитик-менеджерден бастап қор төрағасының бірінші орынбасарына дейінгі барлық лауазымдық деңгейлерді өттім.
Компанияның басқаруына кіруден бастап маған әртүрлі бағыттарды: маркетингтен шаруашылық бөліміне дейінгі жауапкершілік жүктелді. Бұл баға жетпес тәжірибе болды. 10 жылдан кейін менің өмірімде жаңа белестерігімді кеңейтуге тілек білдірдім. «Нұрбанк» төрағасының лауазымына наурыз айынан бастап кірістім. Мақсатым — осы банкті мені алдындағы жағдайынан жақсарту. Бұл менің шешуге келген ең қызықты әрі тартымды мақсатым.
Сіздің тұлға болып қалыптасуыңызға кім көп әсер етті?
Менің үлкен ағам. Менің ойымша, ерте жастағы әсер ең қуаттысы. Ол мені өте қарапайым және өте маңызды нәрселерге, тұлғаның негізіне үйретті. Қандай масштабы болмасын, кез-келген басқа адам менің дереккөзіне үлкен әсер ете алмайды.
Кәсіби салада ше?
Едіген Мұханов — маған сеніп, таныс емес 24 жасар жас жігітке өзін көрсетудің мүмкіндігін берген адам. Ол маған сенім кредитін сыйлады, оны ақтау керек еді. Сенім — бұл басшының ең құнды сыйлығы. Мен әлі күнге дейін оны тәлімгерімдей қабылдаймын, біз бірге көп жұмыс істемесек те.
Сіздің алғашқы жеке ақшаңызды қалай тапқаныңызды есіңізде ме?
Иә, мектепте бізде УПК болды. Бір апта күні біз белгілі бір кәсіпке үйрендік. Менің жағдайда бұл полиграфия болатын. Жазда бізді полиграфиялық фабрикада жұмысшылар ретінде жіберді. Сол кезде мен 40 рубль таптым.
Қалай жұмсадыңыз?
Досыммен кәуап сатып алдық, ол кезде бұл деликатес болатын. Қалған ақшаны анама бердім.
Егер жас кезіңізде қазіргі кәсібіңіз туралы айтқан болса, сол кездегі көзқарасыңыз қандай болар еді?
Меніңше, түсінбес едім. Кеңес заманында банкирлер елдегі ең қадірлі кадрлар болмады. Тағы да, мен галстук таққандарды ұнатпайтынмын (күлкімен). Жастық шағында жұмыс орнымда дресс-код болатыны, оның мінсіз атрибуты галстук болатыны туралы ойламаған едім.
Кәсіби жолыңыздың ең жарқын сәттерін айтып беріңіз.
Алғашқы теледидар сұхбаты шығар. Сол кезде жасыма 25-ке толған едім. Мен қатты қобалжыдым, әрі сұхбаттаушы да өте достықсыз болмады. Сұхбатта мен шатастырып, сәйкес сөздерді таба алмадым. Бірақ сұхбат эфирге шыққанда, оны отбасым көргенде — бұл мен үшін өте жарқын сәт болды, үлкен жеңіс. Мен үшін, бүкіл отбасымыз үшін. Маған, барлық әрекеттерімнің тәуелсіз болғанын ең жақсы білгеніміз үшін, маңызы зор болды.
Сіздің жұмыс күніңіз қалай құрастырылады?
Жұмыс күнінің шамамен 30-40% тұрақты және қосымша жиналыстарға кетеді. Содан кейін жеке кездесулер, құжаттармен жұмыс, хаттарды тексеру және т.б. жүреді.
Компанияңыздың жетістігінің құпиясы неде деп ойлайсыз?
Әлі толық табысқа қол жеткіздік деп айта алмаймын. Қазір мен адамдарды табысқа жету үшін бәрін жасау керек дегенге бағыттап жатырмын. Банктің өмір сүруі — бұл енді табыстың бастамасы ғана, бірақ біз дамудың осы шекке жетуімізді қаламаймын. Мен «Нұрбанкпен» біздің ең басты жеңістеріміз әлі алда екеніне сенемін.
Дереккөз: NUR.KZ