Бүкіл әлемге танымал рейтингтік агенттіктердің бірі Standard&Poor’s жуырда кейбір қазақстандық банктердің рейтингтері жақын арада төмендетілетінін хабарлады.
«Үлкен үштікке» кіретін Moody’s және Fitch секілді екі басқа агенттіктер рейтингтерді төменге қайта қарастырды. Алайда, бірнеше күн бұрын Standard&Poor’s агенттігі «Нурбанктің» ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді кредиттік рейтингтерін «В/В» деңгейінде растады. Бұл факт Қазақстанның қаржы нарығында қиын жағдайға қарамастан, «Нурбанк» АҚ тұрақты қаржылық өсім мен қазақстандықтардың сенімін сақтап қалғанын көрсетеді.
NUR.kz редакциясы жақында сайланған «Нурбанк» АҚ басқарма төрағасы Эльдар Сарсеновпен танысып, банктің жоспарлары, оның қаржылық көрсеткіштері, өнімдері мен бөлшек тұтынушыларға бағытталған түрлі бағдарламалары туралы білуге шешім қабылдады.
- Эльдар Рашитович, өзіңіз туралы аздап айтып беріңізші, қайдан келгенсіз, балалық шағыңыз қандай өтті, қайда оқыдыңыз?
Алматы қаласында туып-өстім. Бұл қаланың ерекше табиғатын өте қатты жақсы көремін. Кеңес Одағы кезеңін көргенімді және сол кездегі кеңестік баланың қалыпты әрі қызықты балалық шағын басымнан кешіргенімді бақыт деп санаймын.
Мектептен кейін Бостон (Массачусетс) қаласындағы Сафолк университетіне маркетинг және менеджмент мамандығына түсіп, іскерлік басқару саласындағы ғылым бакалавры дәрежесін алдым. Содан кейін Бостон қаласындағы Солтүстік-Шығыс университетінде екі жыл оқып, корпоративті қаржы бағытында іскерлік басқару магистрі дәрежесін алдым.
- Сіздің Louis Vuitton компаниясының ірі бөлімшелерінің бірінде жұмыс істегеніңізді білеміз, солай ма?
Иә, маған АҚШ және Канада аумағындағы 300-дей дүкенмен жұмыс істейтін, штаб-пәтері Нью-Джерсиде орналасқан LV-дің ең үлкен бөлімшесі – TAG Heuer сағат компаниясында орасан зор халықаралық жұмыс тәжірибесінен өту бақыты бұйырды. Электронды сауданы және сату ынталандыру бағдарламаларын қадағаладым. Айта кетсек, осы жобалардың арқасында сату 8%-10% өсті. Осылайша, біз әйелдер сағаттары бойынша Солтүстік Америкада 2-ші, ал ерлер сағаттары бойынша 3-ші орынды иелендік.
- Нурбанкке қашаннан бері жұмыс істейсіз?
Шамамен үш жыл бойы жұмыс істеймін. Бұрын мен басқарушы директор лауазымында жұмыс істеп, карталық бизнес, интернет-банкинг, маркетинг, персонал, жарнама және қызмет көрсету сапасын курировтадым.
- Осы уақыт ішінде банк қалай өзгерді және қазір қандай күйде?
Нурбанк технологиялық жағынан жетілді, күшейіп бәсекеге қабілетті. Дәлел ретінде, бірнеше күн бұрын Standard&Poor’s агенттігі біздің кредиттік рейтингтерімізді растады. Сонымен қатар, аудиттелмеген шоғырландырылған қаржылық есептердің деректері бойынша, 2015 жылы 2014 жылға қарағанда Нурбанктің таза пайдасы 6,3%-ға өсіп, 1,898 млрд теңгені құрады. Банк активтері 9,2%-ға өсіп, 323,823 млрд теңгеге жетті. Банктің міндеттемелері 10,2%-ға өсіп, 281,2 млрд теңгені, ал жеке капиталы 3,4%-ға ұлғайып, 42,072 млрд теңгені құрады. Ұлттық банктің дерегі бойынша, Нурбанк 2015 жылдың қаңтар-қыркүйек айларында активтер көлемі бойынша Қазақстандағы 35 банктің ішінен 14-ші орынды иеленді.
- Банк қандай өнімдерге, қызметтерге баса назар аударады? Биылғы жылғы банк жоспарлары?
Банк жоспарларында бөлшек өнімдерге көбірек назар аудару бар. Жақында біз жаңа жабдықтар сатып алдық, бұл бізге бөлшек сауда шлюзын кеңейтуге мүмкіндік береді. Енді тұтынушылық кредит беру мүмкіндіктерін одан да дәл және дұрыс бағалай аламыз. Біз қазірдің өзінде қашықтан банктік қызмет көрсету мен бөлшек бизнесін белсенді дамыта бастадық. Мысалы, қазірдің өзінде жеке тұлғаларға арналған интернет-банкинг Nurbank24-те банктік қызметтердің 90% жуығын жасауға болады, ұялы байланыс, салықтар, айыппұлдар, авиабилеттер, коммуналдық қызметтер және т.б. төлемдерін төлеуге болады. Жақын арада Nurbank24 жаңартып, пайдаланушыларымызға көптеген мүмкіндіктер ашылады.
Сонымен қатар, клиенттер үшін қызықты жаңа карталық өнім - ИПCard қолжетімді болады, ол жеке кәсіпкерлерге арналған және WebCard - интернетте қауіпсіз төлемдер жасау үшін. Нурбанк карталарының иелері автоматты түрде «Nur Club» жеңілдік клубының мүшесі болады. Мысалы, Француз үйінде сауда жасау арқылы біздің клиент 5% жеңілдікті, ал Helios жанармай сатып алғанда – 3% жеңілдікті алады.
Сонымен қатар, біз депозиттеріміздің шарттарына назар аударуды жоспарлап отырмыз. Бүгін бізде депозиттер бойынша жылдық тиімді ставка – 14,9%. Ал мемлекеттік қолдаумен білім беру – жинақ депозитінің ГЭС – 21,9%! Қарапайым мысал, 5-сыныптан бастап депозитке 10 000 теңгеден жинақты бастасаңыз, 7 жыл ішінде 840 000 теңге жинақтайсыз! Банктің сыйақысы 674 378 теңгені, мемлекет сыйақысы - 279 235 теңгені құрайды. Барлығы 1 миллион 793 613 теңге жинақтайсыз!
- Банктің несие портфеліндегі NPL (кешіктірілген несиелер көлемі) орташа көрсеткіші қандай?
Жыл соңындағы NPL 9,3% құрайды. Оған ұзақ жол жүрдік – бірнеше жыл бойы біз оны 30%-дан 10%-дан төмен деңгейге дейін түсірдік, бұл Ұлттық банктің талаптарына сәйкес келеді. Қазір «Нурбанк» АҚ осы көрсеткіш бойынша реттеушінің талаптарына толық сәйкес келеді.
- Мемлекеттік бағдарламаларға қатысасыздар ма?
- Біз шағын және орта бизнесті қолдау бойынша барлық дерлік мемлекеттік бағдарламаларға қатысамыз. Мысалы, 2014-2015 жылдары шағын және орта бизнесті кейіннен несиелендіру үшін өткен жылы бізге 10 млрд теңге бөлінген болатын. Бүгінгі күні мемлекеттік қаражат МСБ бөлігінде 98% меңгерілді, жақын арада қаражат толықтай игеріледі. Шағын бизнесті мемлекеттік қолдаудың нақты мысалдарының бірі ретінде Мазурок жеке кәсіпкерінің автокөліктер алып, Ахметова Фарангиз, Астана қаласындағы нан пісіретін зауытының иесі, кредит қаражатымен өндіріс көлемі мен дайын өнім ассортиментін кеңейткенін, Қарағанды қаласындағы «Шодо» кондитерлік үйінің иелері, кредит арқылы Астана қаласында кондитерлік филиалын ашқаны секілді мысалдар бар. Мұндай мысалдар өте көп. Сонымен қатар, қазір біз микрокәсіпкерлікті, шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасына Азия Даму Банкімен келіссөздер жүргізіп жатырмыз.
- Жеке тұлғаларға арналған қандай мемлекеттік бағдарламаларға қатысып жатырсыздар?
- Өткен жылы «Проблемалық кредиттер қоры» АҚ бізге ипотекалық несиелерді қайта қаржыландыруға 1,6 млрд теңге бөлді. Бағдарлама жылдық пайыздық мөлшерлемені 3% дейін төмендетіп, шетел валютасында алынған заемды теңгеге аударуға мүмкіндік береді. Бүгінгі күні осы бағдарлама бойынша шамамен 200 ипотекалық заем қайта қаржыландырылды.
- Банктің әлеуметтік жобалары туралы не айта аласыз?
- Біз өзіміздің қайырымдылық белсенділігімізді даярлауымыз аз аздап болғандықтан емес, оны, былайша айтқанда, жарнама мақсатында емес жасауымыз керек деп санаймыз. Жақсы іс-әрекеттер жарнама мақсатында жасалмауы тиіс, әрбір табысты компанияда өзінің ішкі қажеттілігі ретінде өмір сүруі керек. Біздің жобаларға келетін болсақ, «Қорғаныссыз жол» бағдарламасын қолдаймыз, оның көмегімен 400-ден астам бала ата-аналар табылған. Сондай-ақ, «Өмір сапары» жобамыз бар, оның арқасында қазір Каспий университетінде әртүрлі аймақтардан келген балалар үйінің 27 тәрбиеленушісі білім алып жатыр. Жобаның мақсаты – балалар үйінің тәрбиеленушілеріне білім беру және олардың оқуын аяқтағаннан кейін жұмыс орындарын ұсыну. Жобаның аясында біз студенттерге университетте оқуын, ай сайынғы стипендиялар, жол шығындарын төлеп береміз. Аймақтардан келген студенттерге пәтер жалдаймыз және оларға киім-кешек сатып алу үшін қоса және материалдық көмек көрсетеміз.
- Қолданбалы өнер көрмесі жобасы қандай, жобаның мақсаты және оның жүзеге асырылуы қандай?
- 2014 жылы Француз үйінде біз 18-20 ғасырлардағы халықтық-қолданбалы өнер көрмесін аштық. Жобаның коммерциялық емес сипаты бар. Көрмеге кіру тегін, кез келген адам дүкен жұмыс істеп тұрған уақытта экспонаттардың әсемдігін тамашалай алады. Көрменің негізгі идеясы - халықтық қолданбалы өнердің заттарын сақтау, олар әлемдегі әр түрлі халықтардың, соның ішінде Қазақстан мен Орта Азияның дәстүрлерін, өмірін және мәдениетін көрсетеді. Көрме коллекциясы Банк жылдар бойы жинақтаған, енді Алматы қаласының тұрғындары мен қонақтары тарихи мұраны өз көзімен көруге мүмкіндіктері бар. Коллекцияда 18-20 ғасырлардағы зергерлік бұйымдар, 20 ғасырдың басындағы қолмен тоқылған кілемдер, 19-20 ғасырлардағы мыс және жезден жасалған шынылар, құмғандар, самауырлар, қару-жарақ, ат әбзелдері және басқа да заттар бар. Ең көне экспонат – 1748 жылғы өлшейтін шелек, ең ерекше – Абылай ханға тиесілі р1убин қондырылған күміс тісжұмсақтық-ухоопычка.
- Жақында бізде Көк Төбе жөндеу жұмыстары туралы репортаж шықты. Біз білетініміздей, жобаны Нурбанк қаржыландырады, солай ма?
- Иә, бұл солай. Көк Төбе тауы Алматының ең әдемі және таңғажайып орындарының бірі болып табылады. Қала тұрғындары және қонақтарының ыңғайлылығы үшін, Көк Төбе паркі басшылығы кабельдік жолдар мен шолу дөңгелегін толығымен жаңартуды шешті, біз оларды қуана-қуана қолдадық. Жоспар бойынша, 2016 жылы алматылықтар мен қаланың қонақтарына Көк Төбе жаңа типтегі сегіз орындық жайлы кабиналармен тасымалданатын болады.
- Эльдар Рашитович, қызықты сұхбатыңыз үшін рахмет, қаржы саласында сізге және «Нурбанк» АҚ табыс тілейміз.