Капитал іскерлік ақпарат орталығы
Экономикадағы қиын уақыттарға қарамастан, қаржы нарығының кейбір ойыншылары барлық кедергілерді сәтті еңсере алды, Нурбанк солардың бірі. Белгілі болғандай, банкте теңге құнсыздануының күрт төмендеуін болжаған, осындай сценарийлер бар, тәуекелдердің пайда болу мүмкіндігін жойды. Капитал.kz іскерлік басылымы Нурбанк-ның жаңа басқармасының төрағасы Эльдар Сарсеновпен институт стратегиясын түбегейлі қайта қарауға ниетті ме, реттеуші саясатты қалай бағалайды және банк капиталды қандай қаражат арқылы ұлғайтуды жоспарлап отырғанын талқылады.
— Эльдар Рашитович, сіздің мансабыңыз жоспарлы түрде дамыды. Сіз маркетинг саласында жұмыс істедіңіз, кейіннен банк саласына көштіңіз. Нұрбанкте үш жыл басқарушы директор болып жұмыс істеп, жақында банкті басқардыңыз ... Сіздің жолыңыз алдын ала шешілген деп айтуға болады ма?
— Өмірге көз жүгіртсек, мен әрдайым банктік бизнеске қызығушылық таныттым, маған жаһандық жобалар қолайлы болып көрінді ... Алдымен мен АҚШ-та жоғары білім алдым, Suffolk University-де бизнес әкімшілігінің бакалавры дәрежесін алдым. Кейінірек, алған білім арттыру маңызды екенін түсініп, Northeastern University-де іскерлік әкімшілендіру магистрі дәрежесін алдым. Батыстық білім маған кең ойлауға мүмкіндік берді ...
Өз жолымды мен маркетинг менеджерінің көмекшісі ретінде бастадым, содан кейін біртіндеп Helios жанармай құю станциясы желісінде сату және маркетинг директорының орынбасарлығына дейін көтерілдім. Менің бөлшек сауда саласында қолданған кейбір маркетингтік құралдарым, яғни тұтынушыларға арналған қызметтер, қазіргі уақытта банкте қолданылып жатыр. Нұрбанк басқарушы директорының қызметі маған институттың қалай жұмыс істейтінін түсінуге мүмкіндік берді, мен банкке ішкі көзқараспен қарадым. Банк — әр құрамдас бөлігі жүйелі, келісімді және тиімді жұмыс істеуі тиіс механизм. Финансалық институтта менің бақылауымда жарнама басқармасы болды, біз шетелдік актерлардың қатысуымен бірнеше өте сәтті ауқымды науқандарды және клиентпен қарым-қатынасты орнату, серіктестермен диалог орнату сияқты жұмыстарды бастадым.
Жарнамадан басқа, мен карточкалармен жұмыс істедім, қашықтықтағы қызмет көрсету арналары, және банктің операциялық жұмысын реттеумен айналыстым.
Менің өмірімнің барысы Apple компаниясының басшысы Стив Джобстың сөздерімен сәйкес келеді. Ол Стэнфорд университетінің түлектері алдында сөйлеген сөзінде, колледжде оқыған кезінде ол болашақта жүйесіз оқиғалардың болашақта белгісіз үлгіге айналатынын білмеді. Менің ойымша, менің де тізбектерім қазірдің өзінде қалыптасып, дұрыс және нақты өрнек қалыптасты.
— Банкке қандай жаңалықтар әкелгіңіз келеді?
— Қашықтағы банктік қызмет көрсетуді және бөлшек бизнесті дамытуды жоспарлап отырмыз. Интернетке деген сұраныс жыл сайын өсуде, біз қашықтағы арналардың ыңғайлы, ыңғайлы және қарапайым болуын қамтамасыз ету үшін жаңашылдықтарды тұрақты енгізудеміз. Банкке бір рет жүгінген клиент болашақта барлық қаржылық операцияларды қашықтан, бөлімшеге бармай-ақ жүзеге асыра алады.
Бұл бағытта біз 2014 жылы белсенді болдық, цифрлық арналарымызды жаңарттық. Атап айтқанда, жеке тұлғалар үшін бұл Nurbank24 интернет-банкингі, ал заңды тұлғалар үшін — «Корректс». 2016 жылы біз Қазақстан нарығы үшін жаңа мобильді банкингті іске қосуды, цифрлық арналарды белсенді пайдаланатын клиенттер базасымен жұмыс істеуді жоспарлап отырмыз. Біз мұнда орасан зор әлеуетті көреміз. Мысалы, Nurbank24 арқылы банк қызметтерінің 90% -ына қол жеткізуге, ұялы байланыс, салық, айыппұл, әуе билеттері, коммуналдық қызметтер ақысын төлеуге болады. Біз бұл сегменттегі банкте 100-ден астам серіктеспен жұмыс істейміз.
«Корректс» арқылы компаниялар құжаттармен көп пайдаланушы режимінде жұмыс істей алады. Мысалы, бухгалтер кеңседе отырып, құжат жасай алады және бірден бастығынан жауап ала алады. Яғни, басшы елден тыс жерде бола отырып, төлем тапсырмасына қол қоя алады. Біз сонымен қатар «Жеке кабинетте» төлем карталары, салымдар, шоттар, несиелер бойынша айналымдарды ғана емес, Нурбанк пен басқа банктерді көруге мүмкіндік беретін бірегей Cash off модулін енгізуді жоспарлап отырмыз.
Қашықтықтан дамыту туралы айта келе, клиенттерімізбен байланысты барынша жеңілдетіп, жылдамдатуға ұмтыламыз, сондықтан біздің сайтта «Чат» модулі жұмыс істейді, оған online режимінде кеңестер алуға болады. Егер сайтқа кіруге мүмкіндік болмаса, клиенттер бізге WhatsApp арқылы +7-707-000-25-52 нөміріне жазып, бірден ақпарат ала алады.
— Қандай карталық өнімдерді енгізгіңіз келеді? Олар несімен қызықтырады?
— Бізде Visa және MasterCard төлем карталарының кең таңдауы бар. 2016 жылы біздің клиенттерге жекелеген кәсіпкерлерге арналған ІРСard және интернетте қауіпсіз төлемдерді жүзеге асыруға арналған WebCard қолжетімді болады. WebCard арқылы әлем бойынша төлем жасауға мүмкіндік бар.
2015 жылы біз барлық Нурбанк төлем карталарының иелеріне жеңілдіктер беретін түрлі қазақстандық компанияларды біріктіретін дисконттық клуб Nur Club құрдық. Біздің клиент «Француз үйінде» сатып алу кезінде 5%-дық жеңілдік алса, Helios жанармай құю желісінде ЖМВМ сатып алғанда, 3% жеңілдікке ие болады.
— Сіз қашықтағы арналарды дамытуды жоспарладыңыз ... POS-терминалдар жайында не айтасыз?
— 2016 жылы біз өзіміздің POS-терминалдар желісін айтарлықтай арттыруды жоспарлаудамыз.
— Бұл банк бөлшек бағытты нығайтуды жоспарлап отыр дегенді білдіре ме?
— Дұрыс. Пессимистік сценарийге сүйене отырып, онда бірнеше болжамдар бар, 2016 жылы жеке тұлғалардың кредиттік портфелінің айтарлықтай өсуін жоспарлап отырмыз. Бірақ бұл барлығы экономикалық жағдайға байланысты екенін есте ұстаған жөн. Дегенмен, бөлшек сектордың үлесі мардымсыз болып қала бермек. 2015 жылдың соңындағы есептерге сәйкес, ол несие портфелінің 15,1%-ын құраған, 18,6% шағын және орта бизнеске, 66,3% корпоративтік сегментке бөлінген.
Біз банк стратегиясын экономикалық жағдайға сәйкес түзетіп, ағынды кеңейту үшін жабдықтарды жаңартуды және сатып алуды жоспарлап отырмыз. Банк клиент ағынын белгілі бір конвейерге салып, қызмет көрсету сапасын және тиімділігін жақсартуды көздейді.
— Депозит нарығына көшейік... Сіздің банкіңіз девальвация нәтижесінде шотында 1 млн теңгеге дейінгі ақшасы бар салымшыларға ақшаны өтейтінін жариялаған болатын. Қандай нәтижелер анықталды?
— Өтініш берген 2830 салымшының жалпы сомасы 923 млн теңгеден асып кетті. Орташа салым сомасы 300 мың теңге болды.
— Ұлттық банктің осы жылдың жазында инфляцияны нысаналы түрде жүргізуге көшетінін, ал 2020 жылы жоспарланған болатын. Сіз теңгенің курсы 40%-дан астам түскенін болжадыңыз ба?
— Біз алдын ала жұмыс істейміз, банк бірнеше сценарий дайындалды. Негізгі назар аударған критерийлеріміз — мұнайдың доллар бағасы және энергия ресурс бағасы. Тіпті жағымды оқиғаларда да валюта бағамының түзетілуі кез келген жағдайда орын алады деп жоспарлануда, бірақ нақты кезінде белгісіз.
Доллар бағамының даму сценариі 2014 жылдың соңында орындалып жатырды және тиісінше теңге курсындағы түзетуден қорғау жоспары әзірленіп жатырды. 2015 жылдың жазына жақындағанда, ғаламдық мұнай нарықтарындағы жағдай екіұдай болды, бірақ рубльдің құнсыздануы басталды. Шілденің ортасында Ұлттық банк теңгеге қарсы доллардың ауытқуы көлемін кеңейтті. Теңгенің біртіндеп құлдырауы экспорт мүмкіндігін төмендетіп, төлем теңдестігінің әсерін көрсетіп отырды. Біз жақын арада инфляция жекелей жүзеге асырылатынын болжадық, әсіресе жаздың ең төменгі инфляциясынан кейін.
Қатай банктің пессимистикалық сценариісі Brent маркалы мұнайға барреліне $40 сияқты болжалдау жасалды, рубль курсы долларына 68–70.boundaries ұсынылған жоспарға жер салды. Ресейге қарсы санкциялар қатаңдатылуы мүмкін еді.
— Қазіргі уақытта доллар бағамы 360 теңгеден асты. Сіз емес пессимистичалық сценарий мүмкіндігі қандай курс бар?
— Сценарий сценарийге сәйкес Brent маркалы мұнай бағасы 2016 жылдың деңгейіне 28.5–25.67 барель деңгейінде мүмкін деп болжанды. Осы бағада доллар бағамы 365–380 теңге деңгейіне алдын ала сәйкес болжанған.
— Енді барлық банктер ұзақ мерзімді ұзақ мерзімді теңге ресурстарына байланысты қиындықтар тудырғандығы белгілі болды. Банк жағдайы қандай?
— Біз сондай-ақ ерекшелік емеспіз, банк бірдей жағдайларда жұмыс істейді, басқа қаражаттар сияқты басқа да қаржы институттары сияқты. Бірақ бізде барлық міндеттемелерді орындауға деген жеткілікті қаражат бар, теңге мен басқа валюталарда. Бізде жеткілікті запас бар күш бар.
— Банктің депозиттік портфелінің нарықтық айырбастауы қандай?
— 2015 жылдың соңында долларлық депозиттердің үлесі 58,3% құраған. Тамыздағы теңге құнсыздануы алдында валюта депозиттерінің үлесі шамамен бірдей деңгейде қалды. Қазақстандық инвесторлар девальвацияны күткен.
— Теңгенің күшін қалай арттыруға болады?
— Әрине, бұл үшін уақыт қажет болады. Бір жол — қаржылық қызметтерді теңгеде тұтынушылар үшін валюталық қызметтермен салыстырғанда тиімді ету. Бұл несиелерге де, депозиттерге де, тіпті қашықтағы ғана қолдануға қатысты. Импорт алмастыру бойынша кешенді жұмыс жүргізілуі қажет, идеалда — Қазақстанның барлық халыққа 100%-дық азық-түлік жеткізуде ауыл шаруашылығын қамтамасыз ету. Біздің әрбіріміз үшін маңызды бюджеттік шығын тамақтануда өтеді. Сонымен қатар, Қазақстанда қосымша бағасы бар тауарлар өндіру қажет. Оларды смартфондар болуы міндетті емес, бұл құрылыс, жеңіл және өңдірісті процестерге қатысты жоғары технологиялық компоненттер болуы мүмкін.
— Банктерге ұзақ мерзімге қаржы беру үшін, мемлекет бірнеше құралдар енгізді. Мысалы, 2014 жылы Ұлттық банк 12-на айына қарай банктерге $10 млрд-тық валюта своп желісін ашты, пайыздық ставка 3% болды. 2015 жылдың сәуірінің соңында реттеуші мәлімдегендей, бұл валюта своп желісі таусылған жоқ. Ұзарту бойынша ұзарту туралы келіссөздер жүргізілді ме?
— Біздің банк валюта своп желісімен қолданды, ол толығымен игерілді. Бұл құралға қол жеткізу Ұлттық банк арқылы 2014 жылы қарашасынан кейін шектелді, ал кейін барып салымшылар тенге депозталарын доллары аударып бастады, олар 16-шы желтоқсаннан кейін байқалды — нақты бір күнде рубль бағамы көп құлдырады. Айта кететін жәйт, бұл валюта своп желісі шын мәнінде ұзақ мерзім емес. Жылдық желі мерзімі инвестициялық жобаларды қаржыландыруға мүмкіндік бермейді. Сондықтан біз өзіміздің банк арқылы алынған ресурстарды қысқа мерзімді мақсаттарға бағыттадық, оның ішінде бұл кредиттерді қысқа мерзімді мақсаттарға бағыттадық. Егер желіні тяау 24+ айына беріліп жатса, онда біз үлкен жобаларды қаржыландыра аламыз.
— Ставка 3% қалай оптималдық болды?
— Бұл жеткілікті жағдайда қолайлы. Бірақ ең маңыздысы, әр банктің арнайы бірдей ақша мөлшері болуы керек.
— Банктердің базаралықтың шотынан өтімділік ұсынылды... Бір үлкен банктен тыйан сөздері, ол мемлекет қорларының банк-депозиттерге банк-депозиттерге ұсынғанын, бірақ олармен келісім ұзарту алаңдары толығымен қысқартылған жоқ. Сіздің банк қорларды сонымен қатар отырғызбағанын қосқанын көре аламыз. Әңгіме жоқ па?
— Сіз атап өткен дұрыс, шыныменде, жинақталатын ПЕНШФ шоттары ақша тұрса, кез келген уақытта ақша алынуы мүмкін. Шоттардың босатуын немесе басқа да жинақтаушыларын сатып алу қиындалады. Іс жүзінде ешқандай артықшылықты шарт тартылған жоқ.
Біздің шоттарда ешқандай жоғары жарналары жоқ. Бұл жағдай Ұлттық банктің капитал талаптарына байланысты, олар қорлардың қаражатында тек орташа нарық капиталынан жоғары банктер кіруде. Біз қаржылық институтың тұрақтылығын ұзақ мерзімді инвестициялардың нақты көлемінің орнына тіпті оның жеткілікті сапасының ең қатарлы екендігін айтады. Біздің капиталдың жеткілікті сапасы бойынша біз қомақты капитализацияланған банктердің арасындамыз.
— Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаев соңғы уақытта тыйан көздері банктерге қолжеткізімді болмайтынын мәлімдеді. Оның айтуынша, "банкирлер бұлармен ойнадық және олар бұл ақшаларды өз акционерлеріне берді". сіз бұл иницaтипаға қатысты түсініктеме бере аласыз ба?
— ПЕНШФ ақша резервтерін бақылаусыз ету мүмкін емес, себебі бұл инфляцияның өсуіне ғана әкеледі, және ұмыту жалауларын көтеруге себепшу. ПЕНШФ қор қаражаты үміткерлермен төмендеп отыру тиіс емес. Сустрепан Алта сауда шабаздарында дүй кээпрек банкният дәлдәлеттір таны оңғайлығы ezifiyас мақсатында пайдаланды. Бизнесің ісінде де собсеторлық оралу хатына мүлдем сәйкес келетін қадағалау болмады. Жоғары дәрежеде мемлекеттік қорларлық мекемелердің ісі бар — сол арқылы олар нақты экономикаға кіргізілді.[/end_tags]
— 2015 жылдың қазан айының ортасында Ұлттық банк жаңа қарастырылатын стандaрт дабтар қосысы. Себретік айтап barttysUy piқeөл өтперіні ыңғайлы ейте бойңыз бы;retіндегі шешімді теудің шарасын мойындағандар. Стандаpт Базель-ақ есептеудің өтпечні бойлар дөн~Ktже тдікке кейіа с дли оңғайр By~qnшaғыЖ стан мобаннер senior-ардын арт та осы шепшіктиконжарданіқ.
— Біз бұл регуляторлық саясатты жағымды бағалаймыз. Қазақстан экономикасы қаржылық жүйеге өте тәуелді. Сондықтан, Ұлттық Банк жөнді шешімге кеме қабылдаған деп есептейміз.
— Базель-III-ге көшу жоспарында банктер капиталы шектелу тиіс. Банктереге капиталды кем дегенде 30 млрд теңгеге дейін көтерілмейді туралы рұқсат беріледі 2016 жылы, не сиран болатын ғымдыріс банкдқа дайынмысызлолалар?
— Қазірше капитал банк 47 млрд теңгеден астам жоғары көлемде, актив көлемдерін үлкен сомаларға, сонымен қатар салымдар құрамына тартуға мүмкіндік береді 01.01.2016 басынан бастап тиісті жағдайлар кезінде капитал өстігіше дайындыққа дайынбыз.
— Осы жылы кейбір қаржы институттары бірігіп жұмыс жасады. Банк сатып алуға келісімдер жүріп жатырды ма?
— Қазіргі уақытта басқа банкті сатуға ешқандай келіссөздер жүргізіліп жатқан жоқ, және Нұрбанкты сатуға ешқандай талқылаулар жоқ.
— Қазір нарықта 35 банк жұмыс істейді. Біз сіздің сезінгеніңізше банк секторы қаншалықты кішірейе алады деп ойлайсыз?
— Нақты болжам жасау қиын, бірақ 2019 жылға бұған дейін кейбір қатысушылар рыноктан кетеді деп айтуға болады.
— Анықтаңызшы, жалпы реттеуші саясат радикал түрде өзгере ме деп ойлайсыз ба?
— Практика көрсеткендей, Ұлттық банк әрқашан өз шешімдерін ойластырылған және мұқият қарастырған. Радикалды өзгерістер қаржылық секторға теріс әсер етуі мүмкін. Осыған байланысты, біздің пікірімізше, қаржылық реттеуші рыноктағы жағдайды ескере отырып, жүйелі және теңгерімді өзгерістер енгізетін болады.