2021 жылдың бірінші жартыжылдығының қорытындысы бойынша Қазақстанның банк нарығында 90 күннен астам мерзімі өткен несиелердің үлесі 8,3%-дан аспайды. Бұл туралы Нұрбанк басқармасының төрағасы Элдар Сәрсенов айтты деп хабарлайды Kapital.kz бизнес ақпарат орталығының тілшісі .
«Ең үлкен шоктан өттік. Қазіргі уақытта біздің банктегі проблемалы несиелердің үлесі 8,6%-дан аспайды. Егер экономикада қосымша соққылар болмаса, 2021 жылдың бірінші жартыжылдығы қорытындысы бойынша Нұрбанктегі жаман несиелердің үлесі 6,8%-дан аспайды. Пессимистік болжам бойынша мұндай несиелердің үлесі 10%-ға дейін жетуі мүмкін. Бұл қаржы реттеушісінің уытты несиелердің үлесі үшін белгіленген максималды межесі», - деп түсіндірді Элдар Сәрсенов.
Нұрбанк төрағасы 2020 жылы қаржы институтының 48,4 млрд теңге шығынға ұшырау себебін түсіндірді. Өткен жылдың басында қаржы институты активтердің сапасын бағалаудан (AQR) өтті, оның қорытындысы бойынша реттеуші банкке бірнеше шараларды жүзеге асыруды ұсынды. 2020 жылдың көктемінде банк 46,8 млрд теңге сомасында 15 жыл мерзімге қосымша облигациялар шығарды. Нұрбанк алынған қаражатты нақты секторды несиелендіруге және қолдауға жіберді. Ал мамыр айында қаржы институтының қосымша капитализациясы 20 млрд теңгеге аяқталды.
«Бұл шаралар AQR нәтижелері бойынша барлық міндеттемелерді орындауға және проблемалы несиелерден ықтимал шығындарды жабу үшін артығын пайдадан тұратын қосымша провизиялар қалыптастыруға мүмкіндік берді. Бұл қаржылық нәтижеге (құрылған провизиялар мөлшеріндегі шығын) әсер етті. Сонымен қатар, 2020 жылдың қорытындысы бойынша 48,4 млрд теңге шығын біздің болжамымыздан шыққанын түсіну керек. Мұндай жақсы көлемдегі провизиялардың құрылуының табиғи салдары», - деп түсіндірді Элдар Сәрсенов.
Нұрбанк 2021 жылды пайдамен аяқтауды жоспарлап отыр және болашақта шағын және орта бизнесті несиелендіруге шоғырлануды көздеп отыр. «Қазіргі уақытта біздің несие портфеліміздегі бұл сегменттің үлесі 24%, 18% бөлшек бизнеске тиесілі, қалғаны – ірі бизнес», - деп түсіндірді Элдар Сәрсенов.
Ол 2020 жылы банк штат пен еңбекақы қорын қысқартпағанын атап өтті. «Ешбір қызметкер жұмыс орнынан босатылған жоқ. Пандемия салдарынан біз қызметкерлерімізді қашықтан жұмыс істеуге мәжбүр болдық. Сонымен бірге, жалақы толық көлемде төленді», - деп түсіндірді банкир.
Пресс-конференцияда ол Ұлттық банк төрағасы Ерболат Досаевтың ҰБК экономиканы несиелеу үшін нарықтық жағдай жасауға шоғырланатыны туралы мәлімдемесіне түсініктеме берді.
«Несиелерді субсидиялауды шексіз жүргізу қиын», - деп түсіндірді Элдар Сәрсенов. Екінші жағынан, коммерциялық банктер «несиелерге бағаны маржа және тартылған қаражаттың құны есебінен қалыптастырады». «Несие құнының өзіндік құнынан төмен ешбір банк несиелендірмейді. Қазіргі уақытта жеке тұлғаларға арналған депозиттік нарықтағы орташа мөлшерлемелер 11-12% болып табылады. Оларды негізінен қазір 9% болатын базалық мөлшерлемеге сүйене отырып құрастыру керек. Несиелердің бағасы тартылған салым мөлшерлемесінен төмен болмауы мүмкін. Қазіргі конъюнктураны ескере отырып, банктер мемлекеттік бағдарламалар бойынша несиелерді 6-8% жылдық мөлшерлемемен шығара алмайды. Олар дәл осындай дәлізде», - деді Элдар Сәрсенов.
Банкирдің ойынша, егер Ұлттық банк мемлекеттік бағдарламалардан шығатын болса, «нарықтық несиелер мемлекеттік бағдарламалардағы несиелерден бірнеше есе қымбат болады».
Ұлттық банктің мемлекеттік бағдарламалардан шығуы қысқа мерзімді перспективада мемлекеттік ақшаны үнемдеуге көмектеседі, бірақ болашақта ШОБ жағдайы нашарлауы мүмкін. «ШОБ – Қазақстан экономикасының сүйеніші. Бизнес салық төлейді, адамдарды жұмысқа алады. Олардың несие алуында қиындықтары болса, оларға көмек көрсету керек», - деп түсіндірді Элдар Сәрсенов.
Естеріңізге сала кетейік, бұған дейін Ұлттық банк төрағасы Ерболат Досаев ҰБК
экономиканы notсиелендіру үшін нарықтық жағдай жасауға шоғырланатынын хабарлаған болатын.
«2021 жылы негізгі күштер Ұлттық банк 2023 жылдан бастап экономиканы қолдау мемлекеттік бағдарламаларынан кезең-кезеңімен шығуын ескере отырып, notсиелендіру экономикасының нарықтық принциптерінің дамуына қажетті жағдайлар жасауға бағытталатын болады», - деп Ерболат Досаев 2 ақпанда үкіметтің кеңейтілген отырысында атап өтті.
Ұлттық банк экономиканың қарапайым заттары, кәсіпкерлік субъектілеріне жеңілдетілген notсиелендіруге бағытталған антикризистік бағдарламаларды қаржыландыруға қатысады және «Жұмыспен қамтудың жол картасы-2020». Ұлттық банк антикризистік шараларды қаржыландыруға 2,3 трлн теңге бөлді, бұл жалпы антикризистік пакетінің 50%-нан астамына тең.
Үкіметтің отырысында Ерболат Досаев 2020 жылы экономиканы несиелендіру 5,5%-ға, 14,6 трлн теңгеге дейін ұлғайғанын, бұл ұзақ мерзімді notсиелендірудің өсу нәтижесі екенін хабарлады. «Ақша-кредит шарттарын жұмсарту және экономиканы қолдау бағдарламалары есебінен нақты секторға notсиелік ресурстардың құны 2019 жылғы желтоқсан айында 12,1%-дан 11,4%-ға дейін төмендеді», - деп түсіндірді ол.
