Карталық аударымдардың дамуының нәтижелерінің бірі әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде Card2Card аударымын жасау мүмкіндігі болды. Банктер мен қауіпсіздік мамандары қолданушы үшін жоғары қауіптерге қарамастан, бұл аударым түрінің танымал болуға барлық мүмкіндіктері бар екенін атап өтеді. Сарапшылар болашақта мобильді сервистер арқылы ақшалай аударымдардың да үлкен дамуға жететінін жоққа шығармайды.
Жазда «ВКонтакте» және «Одноклассники» пайдаланушыларының Қазақстанда алғаш рет әлеуметтік желі ішінде бір-біріне ақша аударымдарын жібере алатыны туралы жаңалық пайда болды. ForteBank АҚ қолдауымен сервис іске қосылды. Бұл өнімді енгізуді қарастырып жатқан банктердің бірі ретінде АТФБанк АҚ аталды, бірақ осындай операцияларды жүргізу мәселесінде кейбір қиындықтар бар.
«Қолданыстағы заңнама клиенттердің жеке ақпараттарын сақтау қажеттілігін тек біздің елде реттейді, ал әлеуметтік желі пайдаланушыларының мәліметтерін сақтау үшінші елдерде жүргізіледі. Әлеуметтік желі пайдаланушылары өз аккаунттарына төлем карточкаларын тіркегенде, мәліметтер де базалық елдердегі жалпы дерекқорға жіберіледі», - деп түсіндірді АТФБанкте.
Altyn Bank АҚ баспасөз қызметінде банкте әлеуметтік желілер ішінде аударымдарды енгізу мақсаты жоқ екенін хабарлады. «Өткен жылы біз клиенттерімізге Facebook-та достарына аударым жасау мүмкіндігін ұсындық, реакция керемет болды, клиенттерге ұнайды - өте оңай әрі ыңғайлы. Алайда, біз әлі қосымша әлеуметтік желілерді енгізуді қарастырмай отырмыз», - деп айтты банкте.
Нурбанк АҚ-да «Одноклассники» және «ВКонтакте» жүйелерінде ақшалай аударымдар ресей картасынан ғана жүзеге асырылатынын, бірақ басқа елдерде шығарылған карталармен алу мүмкіндігінен екенін хабарлады. Дегенмен, банкте осы өнімді қолдану мәселесі әлі қарастырылмады.
«Мұндай аударымдардың артықшылығы, әлеуметтік желілердің миллиондаған пайдаланушылары бар, арнайы тіркеуді талап етпейді және төмен комиссияға ие. Кемшілігі, әлі де ресейлік банкте есепшот пен карта қажет», - деп атап көрсетеді Нурбанк мамандары.
Бізді әлі WhatsApp таң қалдырады
C2C-аударымдар халық арасында кеңінен танылуды жалғастырып жатқандықтан, банкирлер әлеуметтік желілерде ақшалай аударымдардың одан әрі дамуын болжайды. «Қолданушы тұрғысынан қарағанда, әлеуметтік желілердегі аударымдардың келешегі анық, себебі бұл тағы бір төлем түрі, ал қазіргі заманғы жас ұрпақ үшін мұндай тәсіл қарапайым, ыңғайлы және табиғи көрінеді. Әлеуметтік желі алаңдарында шағын бизнес жұмыс істейді, интернет дүкендер дамуда», - деп атап өтті АТФБанкте.
Altyn Bank АҚ мамандары әлеуметтік желілер арқылы ақшалай аударымдарды технологиялық серпіліс немесе инновация деп санамайды. «Іс жүзінде бұл әдеттегі P2P аударым, яғни бір төлем карточкасынан екіншісіне аударым», - деп түсіндіреді банкте. Бұдан басқа әдістің болашағы әлеуметтік желілер ішінде емес, мессенджерлерде деп санайды. Мысалы, WeChat арқылы тек контактілерге ғана емес, дүкендерде төлемдер жасауға да болады. Банкте мамандар WhatsApp жақында барлығымызды таң қалдырады деп болжайды.
Instagram мен Pinterest қазір электрондық коммерция жағына жұмыс атқарып, адамдарға тауар таңдау және тапсырыс рәсімдеуді қолданбадан шықпай жүзеге асыруға мүмкіндік береді. «Сол күні туфли немесе сөмкені суреттен көріп, "себетке салып", төлем картасын таңдап, тапсырысты күтуге болады деп ойлаймыз», - деп Altyn Bank-те болжайды.
Ресей/ТМД аумағындағы SAS жүйесінің аға кеңесшісі Алексей Коняев бұл қызметтің революциялық жаңалық емес екенін, ол тек Card2Card аударымдарын жүргізудің тағы бір әдісі екенін атап өтеді. «Facebook мессенджеріндегі карточкалар арасында аударым жасау функциясы 2015 жылы қосылған, Тинькофф Банкте бірнеше жылдар бойы өзінің MoneyTalk қызметімен, сонымен қатар Telegram-да ақша аудармалары үшін бот іске қосылған. "Яндекс" қазанда 2016 жылы Apple компаниясының iMessage мессенджеріне өзінің қосымшасын қосқан», - дейді сарапшы.
Қосымша ретінде ол күзде iPhone иелері үшін iMessage арқылы Apple Pay-мен тікелей ақша аудару мүмкіндігі ашылатынын айтты. Оның пікірінше, бұл Apple Pay-дің аударымдар үшін ең қауіпсіз жүйе екенін білдіреді. Спикер Apple Pay, Android Pay, Samsung Pay қызметтерінің болашақта C2C нарығында жетекші болып табылатынын, олар ыңғайлылық пен қауіпсіздік тұрғысынан алдыңғы қатарда екенін болжайды. Керісінше, Mastercard MoneySend төлем жүйелері сайттары, әлеуметтік желілер және басқа арналар арқылы аударымдар аз аудиторияны иеленетін болады.
Қауіптер және қауіпсіздік
АТФБанкте әлеуметтік желі арқылы ақша аударымдары қазір барынша стандартты және қауіпсіз деп саналады. «Дегенмен, мәселеге сызықты түрде қарай алмайсың, өйткені бірнеше құрамдас бар. Біріншісі – аударымның қауіпсіздігі, екіншісі – нақты аккаунттың деректерінің қауіпсіздігі мен сақталуы», - деп қосты банкте.
Қолданушылар үшінде көбінесе көп жеке ақпарат таратады, оны есептерді бұзу кезінде зиянкестер қолдана алады. Бұл жағдайда аударымның қауіпсіздігі туралы емес, қолданушының жеке мәліметтерін заңсыз операцияларды атқару үшін қолдану мәселесі туындайды. Мұндай жағдайларда банктің SMS-хабарламасы қаражат жоғалту қаупін азайтады.
Коняев мырзаның айтуынша, операцияны SMS-кодпен растау абсолютті қауіпсіздікке кепілдік бере алмайды. Компьютер қауіпке ұшырауы мүмкін және ұялы құрылғылардағы вирустар банктен келген SMS-терді қабылдай алады (бұл бірінші кезекте Android жүйеге тән). Сарапшылардың пікірінше, осы ОЖ-лардың 40%-дан астамын әртүрлі зиянды ПО жұқтырады.
«Әлеуметтік желілерде аударымдарға байланысты алаяқтық жағдайлары әлі тіркелмеген, бірақ ықтимал қауіптер бар. Сервис дами келе, қолданушылар саны көбейген сайын, зиянкестердің назар аударатын ықтималдық көбееді. Бірақ әлеуметтік желі арқылы аударымдар, негізінде, заңсыз операциялар жасау қаупін не азайтпайды, не көбейтпейді. Қолданушы басқа аударым жүйесін қолданғандағыдай қауіптерді көтереді», - деп санайды АТФБанкте.
Кәдімгі емес динамика кезінде (мысалы, аударымдардың күрт ұлғаюы) банк клиентке хабарласып, аударымдар және төлемдердің клиенттің өзі жасап жатқанына көз жеткізе алады. Бірақ бұл жағдайда банк клиент төлемдерінің қауіпсіздігін қадағалайтынын, бірақ нақты төлемді клиенттің өзі жасағанын бақыламайтынын атап өту керек. «Әрине, әр тарап үшін қауіптер бар, бірақ ақырында барлық жауапкершілік клиентке жүктелетін шығар», - деп болжайды Коняев мырза.
Жеке алаяқтық қауіптерін азайту үшін мамандар стандартты қауіпсіздік ережелерін сақтауға кеңес береді: күрделі құпиясөздер жасау, оларды үнемі ауыстыру, заманауи антивирус бағдарламаларын қолдану, екі факторлы аутентификацияны қолдану, өз орнын, төлемге деген қалауларды және басқа жеке ақпараттарды жариялауға жіті назар аудару. Сондай-ақ, үшінші тұлғаларға банк картасының реквизиттерін бермеу керек. Желіде төлем жасағанда арнайы картаны, жақсырақ виртуальді картаны пайдалану ұсынылады және аудармалардың алушысын мұқият тексеру қажет.
Коняев мырза картаның деректерін «шаблондарда» сақтамауға, өзіне кірмек ниеттегілерді артықтың ішкен сұрауларына назар аударуға шақырады. «Қауіпсіздік барлық C2C сервистермен салыстырмалы. Егер клиент өзінің картасының деректерін сақтамаса, онда бұл қауіпсіздікті арттырады, өйткені есепке алу жазбасы бұзылуы мүмкін. Және де ешбір тарап басқа тарапқа өзінің картасының деректерін хабарламайды», - деп қосты Нурбанк АҚ-да.
Өз кезегінде АТФБанкте мамандар әлеуметтік желі арқылы аударымдарды қолданған кезде жалған есептер туралы ұмытпауға ескертеді. Қолданушылар мұқият болуы керек, себебі жаңа қызмет алаяқтарды қызықтыруы мүмкін. Бұл жағдайда ақша жалған парақша иесіне кетуі мүмкін, ал қайтаруға болмайды, өйткені бұл операция пайдаланушының стандартты, санкцияланған операциясы болып есептеледі және оны даулауға болмайды.
Нурбанк АҚ-да клиент енгізген картаның реквизиттерін бұзу және хакерлермен пайдалану мүмкіндігін жоққа шығармайды: «Бір жағынан, «ВКонтакте» әлеуметтік желісінде аударымдар жасағанда, ешкім де қатысушыларға өзінің карта деректерін хабарламайды, бұл ең алдымен қаражатты алушыны қорғайды. Бірақ сонымен қатар «ВКонтакте» алғашқы төлем жасағанда картаның деректерін сақтауға мүмкіндік береді, бұл әсіресе қауіпті, өйткені әлеуметтік желіге кіру үшін есепке алу деректерін бөліп алу, алдыңғы деректерді пайдалану үшін қиын емес, сондықтан да картаның деректеріне қол жеткізу мүмкіндігі жоғары. Өкінішке қарай, бұл мүмкін емес сонша қарапайым, бірақ алдауды қажет етпейтін есепке алу туралы деректер үшін қауіп бар, есепке алу деректерді пайдалану кезінде қиындық туындауы мүмкін».
Мамандар соңында кез-келген микротөлем қызметтеріне назар аударады, ол карталардан картаға аударымдар, ұялы қуыстардан аударымдар, пайдаланушылардың сымсыз байланыс есептік жазбаларынан аударымдар, соның ішінде әлеуметтік желілер болсын, құқық қорғау органдары үшін үлкен мәселе болып қала беретінін айтады. Олардың көмегімен заңсыз операциялар (есірткі тасымалдау, ұрланған тауарларды сату және т.б.) жүзеге асады.