Деловой портал Курсив.kz
Аналитиктердің мәліметінше, 2017 жылғы наурыздың соңына қарай банктер үшін несие берудің ең танымал нысандары құрылыс және тұрғын үй сатып алу болды. Сонымен қатар, кепілдік несиелер ең басты болып қала береді, ал несие беру көшбасшылары - шағын және орта бизнес, сауда және қызмет көрсету саласы.
Ranking.kz аналитикалық агенттігі жариялаған ақпаратқа сәйкес, 2017 жылғы наурыздың соңында БВУ РК несие портфелінің көлемі іс жүзінде өзгерген жоқ, несиелер 0,2%-ға өсті, 12,5 трлн теңгеге дейін. Несие нысандары бойынша ең жоғары жылдық өсу тұрғын үй құрылысы мен сатып алу кредиттерінде болды - 7,4%-ға, 1,1 трлн теңгеге дейін. Одан кейін тұтынушылық мақсаттағы несиелер келеді - 1,6%-ға өсу, 2,5 трлн теңгеге дейін, үлесі 19,9%-дан 20,2% дейін артты.
Ең қауіпсіз несиелер
ВТБ Тобының еншілес банктерінде тәуекелді басқару тобының жетекшісі Александр Львов банкте несие берудің ең қауіпсіз нысандары дайын нысандар болып табылатынын айтты, себебі олар бойынша кепілдікті жоғалту тәуекелдері минималды.
Осындай жағдай «Нурбанк» АҚ-да да байқалады. «Әрине, жоғары өтімді кепіл - бұл ақша. Міндеттерді сенімді қамтамасыз етудің ең қауіпсіз түрі болып жылжымайтын мүлік саналады. Практика бойынша, ең өтімді жылжымайтын мүлік ретінде көп пәтерлі тұрғын үйлердегі пәтерлер, республикалық, облыстық маңызы бар қалаларда орналасқан үйлер есептелінеді. Бұл тұрғындағы нарық сегменті халық арасында ең сұранысқа ие», - деп банкнің баспасөз қызметі хабарлады.
«Нурбанк» жылжымайтын мүлікті қамтамасыз ету ретінде ұсынуға бірнеше талаптар қойылғанын егжей-тегжейлі айтты. Мысалы, мүлік өтімділікке ие болуы керек, жеткілікті тұрақты бағалармен және осыған ұқсас мүлік нарығында қалыптасқан жағдаймен қамтамасыз етілуі керек. Сондай-ақ, ол сегменттерге бөлінеді: тұрғын үй, коммерциялық, өндірістік-өнеркәсіптік, қоймалық және басқа түрлері.
«Әр сегменттің баға белгіленімі экономика жағдайы, демографиялық жағдай, халықтың төлем қабілеттілігі және осы нарықтағы сұраныс-пен ұсыныс арақатынасына әсер ететін басқа аймақтық факторларға байланысты болуы керек», - деп банк түсіндірді.
Заңды тұлғалар үшін несие берудің ең қауіпсіз нысандары сауда ойын-сауық кешендері, азық-түлік өндірісі, мұнай мен түсті металдарды өндіру және экспорттау.
ВТБ банкіде ең үлкен өсім көтерме және бөлшек саудада, қызмет көрсету саласында байқалады. «2017 жылы өндірістік салада жұмыс істейтін кәсіпорындарда несие беру көлемдерінің айтарлықтай төмендеуі байқалады», - деді мырза Львов.
Нурбанкта 2017 жылы азық-түлік өндірісінде несие берудің ең үлкен өсімі байқалды. Сонымен қатар, Нурбанктегі ең танымал салалардағы несие берудің өсуі, яғни құрылыс саласында, жыл басынан бастап 19,3%-ды, көтерме саудада - 10,3%-ды құрады.
Заңды тұлғалар бойынша ТОП-5 салаларына ойын-сауық кешендерін салу, азық-түлік өндірісі, жол салу, тауарлар арқылы көтерме-бөлшек сауда, мұнай мен түсті металдарды өндіру және экспорттау кірді.
ВТБ банкіде көшбасшылар сауда және қызмет көрсету саласы, құрылыс, төртінші орында - көлік қызметтері (жүк немесе жолаушы тасымалы), бесінші орында - ауыл шаруашылығы және өсімдік шаруашылығы.
Бұрын Халық банкінің басқарма төрағасы Умут Шаяхметова салалық бағытта өнім шығару өсімінің төмендеуі байқалатынын атап өтті.
Ең алдымен, бұл өте үлкен қарыздық жүктемесі бар ауыл шаруашылығына қатысты. Оның айтуынша, қазіргі кезде банктер ауыл шаруашылығы компанияларына несие бермейді де. Есептелетін тәуекелдер құрылыс секторында да бар, мұнда жылжымайтын мүлікке сұраныс пен баға төмендеу байқалады. Төмендеулер автомобиль нарығында да, ұзақ мерзімді қолданылатын тауарлар сатылымында да орын алуда. Тек бөлшек сауда тұрақты болып, көрсеткіштер айтарлықтай өсімсіз бұрынғы деңгейде сақталып отыр. Жақсы салыстырмалы несие беру деңгейлер шағын және орта бизнес саласында сақталуда.
Кімге жиі бас тартады
Нурбанктагы заңды тұлғалар бойынша ең көп бас тартулар тұрғын үй салу және ауыл шаруашылығына несие беру өтінімдері алады.
Жеке тұлғалар бойынша мұндай деректер жоқ, себебі соңғы бірнеше жылда жеке тұлғаларға несие беру нарығында тұтынушылық мақсаттағы несиелер сұранысқа ие, ал нақты мақсаттар негізінен банкомен қадағаланбайды. Реттегіш талабы бойынша мақсаты несие сомасы өз капиталының 0,02%-ынан асып кеткен жағдайда расталуы керек.
ВТБ банкіде заңды тұлғалар бойынша инвестициялық мақсаттарға арналған несие өтінімдері жиі бас тартылды. «Бұл төлем қабілеттілікті бағалаудың қатаң тәсілдерін қолданумен байланысты», - деп түсіндірді мырза Львов.
Жеке тұлғаларға несиелеуде бұл тұтынушылық мақсаттағы қамтамасыз етусіз несиелер. Бұл клиенттердің төлем қабілеттілігінің төмендігі, олардың қайталануымен байланысты және теріс несие тарихы бар.
Сонымен қатар, «Нурбанк» несие алушының төлем қабілеттілігін бағалаудың андеррайтинг моделін өзгертпейді. Мырза Львов ВТБ бұл үшін озық әдістерді қолданатындығын атап өтті, сондықтан банк бұл саладағы жаңа талаптарға үнемі бейімделіп, тәуекел профилін жетілдіреді.
12.06.2017
