Наурыз мерекесі қарсаңында Нұрбанк өз клиенттері мен серіктестеріне ерекше көктемгі сыйлық жасап, 2014 жылғы қызметінің нәтижелерін жариялады. Әлемдік күрделі үрдістерге және бірқатар қаржы ойыншыларының рейтингтерінің төмендеуіне қарамастан, Нұрбанк рейтингін сақтап қана қоймай, портфелін қайта құрылымдап, активтерін 46,2 пайызға ұлғайта алды. Жылдың басында олар 369,5 миллиард теңгені құрады.
Несие портфелінің көлемі (жинақтарды есептемегенде) 233,9 миллиард теңгені құрады. Депозит портфелі 24 пайызға өсіп, 189,2 миллиард теңгені құрады. Банктің комиссиялық кірістері, негізінен, кассалық және аударым операциялары бойынша, 13 пайызға ұлғайды. Банктің таза кірісі 2,6 миллиард теңгені құрады. Стандарт & Пурз халықаралық рейтинг агенттігі берген Нұрбанктің ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді несие рейтингтері банктің өз бағалауларымен сәйкес келді, олар «В/В» деңгейінде расталған. Ұлттық шкала бойынша рейтинг «kzBB+» деңгейінде орналасты. Бұл рейтингтердің расталуы Нұрбанктің проблемалық активтермен тиімді жұмысын ғана көрсетпейді, сонымен қатар құрылыс және жылжымайтын мүлік секторындағы компанияларды несиелеумен байланысты тәуекелдердің азайғанын да көрсетеді, бұл банктің тәуекелдер профилін жақсартуға әсер етті. Стандарт & Пурз агенттігінің сарапшылары Нұрбанктің капиталдандыру көрсеткіштері ағымдағы және келесі жылдарда «қанағаттанарлық» деңгейде қалады деп күтуде. «Тұрақты» болжам Нұрбанктің бизнес көлемін ұлғайтып, проблемалық несиелер көлемін баяу азайтып, «қанағаттанарлық» капитализация көрсеткіштерін және «қанағаттанарлық» өтімділік көрсеткіштерін қолдау арқылы көрсетеді.
2014 жылғы қорытынды бойынша активтер көлемі бойынша Қазақстанның 38 банкінің арасында Нұрбанк 14-ші орынды иеленді. Банк Қазақстанның барлық негізгі аймақтарында ұсынылған, дамыған филиалдар және банкомат жүйесіне ие, пластикалық карталардың жоғары эмиссия деңгейін көрсетеді, сыртқы қарызсыз, сондай-ақ капиталдандырудың жоғары деңгейіне ие (1 ақпан 2015 жылы жеке капитал көлемі бойынша Нұрбанк 15-ші орынды иеленді).
Банктің жақын арадағы жоспарлары мен стратегиялық міндеттері бизнесті одан әрі дамытуға бағытталады, оларға жекелеген тұлғаларды несиелеу көлемін ұлғайту, бөлшек және КШБ қызмет көрсету үлесін арттыру, несие портфелі мен депозит базасының сапасын арттыру жатады. Бөлшек бизнес бағыттарын дамыту туралы шешім 2013 жылы қабылданды. 2014 жылдың соңына қарай несие портфелінің құрылымы мынадай болды: корпоративтік бизнес — 57 пайыз, КШБ — 24 пайыз және бөлшек бизнес — 19 пайыз. 2016 жылға жоспар — несие портфеліндегі корпоративтік бизнестің үлесін 48 пайызға дейін төмендету, ал КШБ мен бөлшектің үлесін ұлғайту арқылы.
Сонымен бірге, банк белсенді түрде «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасын жүзеге асыруда, 2012–2020 жылдарға арналған моноқалаларды дамыту бағдарламасына қатысуда, жеке кәсіпкерлік субъектілерінің кредиттері бойынша сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялауда және Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігімен бірлесіп жүзеге асырылатын бағдарлама аясында ауыл шаруашылығын қолдауға арналған несиелер бойынша сыйақы мөлшерлемелерін өтеуде.
Мемлекеттік бағдарламалар аясында қаржыландырылған жобалардың әлеуметтік әсері — өндірісті дамыту, қосымша жұмыс орындарын құру, кірістердің, жалақының және мемлекеттік бюджетке түсімдердің өсуі болды.
— Біздің филиалдар тамақ өнеркәсібі өкілдеріне тиімді қолдау көрсетті. Олар, өз кезегінде, өндірісті оңтайландыру, ассортиментті кеңейту, сапалы жоғары деңгейге шығу мүмкіндігін пайдаланды, — «Жас ұрпақ» газетінің оқырмандарына АҚ «Нұрбанк» басқарма төрағасы Қантар Орынбаев жауап берді. Ол біздің сұрақтарымызға да жауап берді.
— Депутаттардың екінші деңгейлі банктердің теңгемен несиелеуден бас тартқаны үшін сынына қалай қарайсыз?
— Бұл сынға бір қалыпты қараймын, өйткені банктер, соның ішінде біз де, халық пен кәсіпорындарға несиелеу үшін өмір сүреміз, бұл біздің бизесіміз және кіріс көзіміз. Бірақ ұзақ мерзімді ақша тапшылығы проблемасы әлі де болғандықтан, біз бұл міндеттерді кеңінен жүзеге асыра алмаймыз. Біз теңгемен несиелер беруден бас тартпаймыз. Мұндай ұзақ мерзімді (ұзақ мерзімді) ақша бар болған сайын, біз бұл мүмкіндікті пайдаланып, кредит береміз. Государство МСП-ны өткен жылы белсенді қолдағандықтан, бұл бағыт ең аз зардап шеккен. Бүгінгі таңда МСП жұмыс істейтін портфеліндегі валюталы қарыздардың үлесі 1 пайыздан аз, ал жұмыс істеп тұрған портфельдің 99,6 пайызы теңгемен берілген қарыздар болып табылады.
— Бизнес пен бөлшек сауданы теңге аумағына көшіруге арналған құралдарды қандай ұсынуға болады?
— Ұлттық банк белгілі бір қадамдарды жасады. Олар теңге мен доллар ставкасының арасындағы айырмашылықты көбейтті. Кез келген валютаның тартымдылығы ставкалар арасындағы дифференциалмен реттеледі. Мысалы, шартты түрде айтқанда, теңгелік депозиттер бойынша ставкаларды 12–15 пайыз, ал долларлықтар бойынша тек бір пайызға қоюға болатын еді. Ұлттық валютадағы депозиттің долларлықтан артықшылығы айқын.
Екінші. Салық жеңілдіктерін ұсынуға болады. Бүгінгі таңда депозиттер бойынша кіріс салыққа жатпайды. Бұл, сөзсіз, льгота ретінде қарастырылуы мүмкін. Бірақ, келісіңіздер, бұл жеңілдікті ұлттық валютада емес, ақша ұстайтындарға беру өте таңқаларлық. Доллар депозиттерінің иелерінен кіріс салығы түріндегідей бірдеңе алуға болатын еді. бірақ мұндай жеңілдікті жою ретінде мұқият қарау керек. Мұндай қадам мотивациялық нәрсе ретінде қабылданады.
Сонымен қатар КФГД («Казақстандық депозиттерді кепілдендіру қоры») аясында теңгелік депозиттерге кепілдік сомасын айтарлықтай арттыруға болатын еді. Ал долларлықтар бойынша өз қалпында қалдыру керек еді.
Ақырында, долларды психикалық байланыстырудан арылу қажет. Бізде, белгілі болғандай, плиточник-отделочниктің өзі қызметінің құнын «бір квадрат метрге доллар» жүйесіне сәйкес есептейді. Неге тенге емес? Қазақстанның екі азаматы ҚР аумағында мәміле жасайды, ал доллармен есептеседі. Мен теңгедегі ірі есеп айырысуларды қолма-қол емес түрге ауыстыру ұсынысын тиімді және пайдалы деп есептеймін. Иә, бұл кейбіреулерге ұнамайды. Иә, біз мәмілеге қолма-қол сөмке әкелуге үйренгенбіз. Бірақ бұл қаншалықты қауіпсіз? Ақшаның жалған еместігінің кепілдігі бар ма? Есеп айырысудың қолма-қол емес түрінде көп артықшылықтар бар.
— Дедолларизация процесінде азаматтар мен мемлекеттің мүдделері қалай сақталады?
— Барлығын бірдей қанағаттандыратын мұндай модель жоқ. Кез келген прогресті сөзсіз ауыртпалықты сәттер алып жүреді. Көпшілік азаматтардың және мемлекеттің мүдделерін сақтау үшін ең алдымен мақсатты басымдықты анықтау қажет. Мысалы, халықтың жан басына шаққандағы ЖІӨ-ні нақты пайызға арттыру немесе дедолларизация жүргізу — маңызды емес. Ел экономикасына оң әсер ететін мақсатты көру маңызды. Шешімдерді оларды мақсатқа қаншалықты жақындайтынымен салыстыру керек. Сол кезде кейбір азаматтардың немесе тіпті экономика саласының шығындары шығын ретінде қабылданады. Бұл уақытша шығындарды әлеуметтік бағдарламалар немесе басқа бонус түрлерінде өтеп тастауға болады. Басты басымдықтарды түзетпеу керек.
— Банк интернет арқылы төлем жасау үшін төлем карталарын бейімдеуді жоспарлап отыр ма?
— Клиент мұндай мүмкіндікті өзі, банктің бір филиалына немесе байланыс орталығына жеке жүгіну арқылы ашады. Бұл қолайсыз болып көрінуі мүмкін, бірақ біз бұл арқылы клиенттерімізге қамқорлық жасауды және олардың жинақтарын сақтауға ұмтылуды көреміз. Біз карта арқылы Интернеттегі есептеу мерзіміне клиенттің қалауына сәйкес ашамыз. Карта үнемі ашық болған жағдайда, одан кибершабуыл арқылы қаражат алыну қаупі жоғары болады. Мұндай жағдайлар, әсіресе, шет елдерде белгілі. Бұл жағдайда банкте жалпы айтылғанда ешқандай талап жоқ. Бірақ клиентте сұрақ туындайды: неге айтылмады, алдын-ала ескерту жасалмады. Сондықтан біз осындай схеманы таңдадық.
— Төлем карталары иелері үшін тауарлар мен қызметтерге есеп айырысу кезінде қандай бонустық және басқа клиенттік бағдарламалар бар?
— Банк жақында салыстырмалы түрде «Нұр Клаб» дисконттық клубын дамытуға қол жеткізді, ол банк серіктестеріндегі тауарлар мен қызметтерді сатып алу кезінде едәуір үнемдейді. Бұл ретте төлем картасының иесіне бірден жеңілдік беріледі. Сондай-ақ, банк халықаралық төлем жүйелерінің Visa International және Master Card-пен тығыз жұмыс жасап, олармен 2014 жылы 21 акция өткізді.