2022 жылы Қазақстан Республикасындағы депозиттердегі жалпы сома 30 трлн теңгеге жақындады. Халықтың салымдары 49%-ды құрайды, қалғаны — компаниялардың депозиттері. Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қорының мәліметтері бойынша, 2022 жылдың бірінші тоқсанында жеке тұлғалардың салымдарының төмендеуі байқалды. Бұл қаңтар оқиғаларымен және ресейлік банктердің еншілес ұйымдарына әсер ететін санкциялық шектеулермен түсіндіріледі. Біртіндеп жағдай тұрақталды, 2022 жылдың қарашасының басына қарай қазақстандықтардың депозиттерінде 14,6 трлн теңге болса, корпоративтік салымдардың мөлшері шамамен 15 трлн теңгені құрады.
Банктерден клиенттердің кетуін болдырмау және депозиттерді валюталауды ынталандырмау үшін ҚҚДҚ бірнеше рет ұсынылған ставкаларды көтерді, содан кейін нарық қатысушылары да депозиттер бойынша пайыздарды көтерді. Экономикалық турбуленттілік жағдайындағы депозит нарығында орын алған өзге де оқиғалар туралы, — «Нурбанк» АҚ басқарма төрайымы Гүлнар Мусатаеваның эксклюзивті сұхбатында.
Жақында Ұлттық банк басшысы Ғалымжан Пирматов президентпен кездесу барысында теңгелік депозиттердің өсуі тарихи максимумға жеткенін мәлімдеді. Пандемия кезеңінде шекаралардың жабылуынан, локдаун қорқынышынан және жұмыс орындарының қысқаруынан халық жинақтарын белсенді түрде жинаған болса, биылғы жылы нарыққа не әсер етті?
2022 жыл саясаттағы өзгерістерге байланысты әлемдік экономиканың трансформация жылдары деп атауға болады. Бұл үрдіс Қазақстанды айналып өтпеді: көптеген бизнес өкілдері дамыту жоспарларын қайта қарап жатыр, жаңа бағыттар мен тауашаларды іздейді, сондықтан уақытша бос ақшалай қаражат қалыптасады, жоғары ставкаларға байланысты бұл ақшаны банкке қысқа мерзімде де тиімді орналастыруға болады. Осылайша, заңды тұлғалар үшін ақшаны банктік депозиттерге орналастыру инфляциядан белгілі бір деңгейде қорғаныс болып табылады. Жеке тұлғалар жинақ шоттарын жинақтарын арттыру және жинақтау үшін пайдаланады. Салымшылар санын арттыру цифрландыруға байланысты ма, бұл банк секторында белсенді дамуда?
Көп жағдайда салымшылар санының өсуі банк қызметтерінің қолжетімді болуына, соның ішінде қазіргі заманғы технологияларға байланысты. ҚР Ұлттық банкінің статистикасы қолма-қол ақшаны пайдалану қысқарып, халықтың күнделікті өмірінде қолма-қол ақшасыз айналымның өскенін көрсетеді, елдің төлем нарығы белсенді дамуда. Көбірек адам онлайн есеп айырысуларға ауысып, банк қосымшаларын пайдаланады, бұл ағымдағы шоттардағы және жеке тұлғалардың салымдарындағы ақшалай қаражаттың үлесінің артуына әкеледі.
Мысалы, жеке тұлғаларға арналған жинақ депозитті Nur24.kz мобильді қосымшасында оңай ашуға болады, онда қажетті соманы алу, картаға аудару немесе депозитті кез келген уақытта толтыру қызметтері де қолжетімді. Биылғы жылы депозит нарығында қандай басқа тенденциялар байқалды?
Ең алдымен Ұлттық банктің базалық мөлшерлемені бірнеше рет көтергенін атап өту керек. 5 желтоқсан күні мөлшерлеме кезекті рет 16,75% деңгейіне дейін көтерілді, сондықтан биыл депозиттер бойынша ставкалар өсті және өсе беруде. Биылғы жылдың басында Қазақстан Республикасы үкіметі мен Ұлттық банк тенгелік депозиттерді қорғау бағдарламасын іске қосу туралы хабарлады, жеке тұлғалардың депозиттері бойынша бюджет есебінен 10% мөлшерінде өтемақы төлеуді қарастырады. Өтемақыны төлеу 2022 жылғы 23 ақпанға дейін орналастырылған депозиттер үшін 20 млн теңгеден аспайтын мөлшерде жүзеге асырылады. Бұл үшін сыйақының есептелуінің міндетті шарты ретінде депозиттің мерзімі аяқталғанға дейін банкте сақталуы, бірақ механизм енгізілген күннен бастап 12 айдан кем болмауы керек, яғни 24 ақпан 2023 жылға дейін.
Бұл трендтер нұрбанкке қалай әсер етті және осы жылы депозит портфелі өзгерді ме?
1 қарашада заңды тұлғалар салымдарының депозиттік портфелі Нұрбанк бойынша 203,4 млрд теңге болып, жыл басынан бері шамамен 6 млрд теңгеге артты. Жеке тұлғалардың салымдары 39,7%-ын немесе 134 млрд теңге құрайды, қалған 60,3%-ын заңды тұлғалардың депозиттері құрайды. Біз ресурстық базаны әртараптандыруға және оның несие портфелімен үйлесімділігін қамтамасыз етуге ұмтыламыз. Банк жеке және заңды тұлғалар депозиттері бойынша мөлшерлемелерді көтерді ме?
Нурбанк Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қорының (ҚҚДҚ) ұсыныстарына жедел жауап бере отырып, жеке тұлғалардың депозиттері бойынша мөлшерлемелерді 13,7% (ЖТСМ) деңгейінен 17,5% (ЖТСМ) дейін көтерді. Бүгінгі күні банк жеке тұлғаларға жинақ депозиттері бойынша өте жоғары мөлшерлемелер ұсынады.
Заңды тұлғаларға қатысты Нұрбанк жаңа депозиттер бойынша сыйақы мөлшерлемелерін арттыру бағытында қайта қарастырды. Орналастыру мерзіміне және өнімге байланысты стандартты сыйақы мөлшерлемелері 0,5–3% аралығында ұлғайды.
Сіздің ойыңызша, жеке және заңды тұлғалар неге ақшаларын сақтау үшін Нұрбанкті таңдайды?
Жинақ салымдары үшін банкті таңдағанда клиент бірқатар маңызды факторларды бағалайды: бірінші кезекте сенімді банк таңдайды. Нурбанк нарықта 30 жылдан астам жұмыс істейді, бүкіл осы уақыт бойы банк саясаты тұрақтылық пен орнықтылықты қамтамасыз етуге бағытталған. Банк стратегиясы активтердің сапасын сақтау, тәуекелдерді бағалаудың теңгерімді тәсілі мен жеткілікті өтімділік деңгейін қамтамасыз етуге бағытталған. Қаржы институтының сенімділігі халықаралық агенттіктердің «B-/B» деңгейіндегі тұрақты болжамдары мен орнықты іскерлік беделмен расталады. Сонымен қатар, клиенттер үшін жайлылық пен қолайлылық маңызды: Нурбанк Қазақстан бойынша 17 филиалы мен 98 бөлімшесі бар кең филиалдық желіге ие.
Корпоративтік клиенттер банкті бірнеше себеппен таңдайды: депозиттердің тиімді шарттары, жеке қызмет көрсету. Клиенттің мүдделері — біз үшін басты басымдық. Бүгін біз салым мерзімі мен сыйақы мөлшерлемесінің оңтайлы арақатынасын ұсынуға дайынбыз.
Сіздің ойыңызша, 2023 жылы депозиттердің өсу үрдісі жалғаса ма?
Әлемдік экономика мен саяси жағдайдың қазіргі күйі сақталса, 2023 жылы уақытша бос қаражатты банктік депозиттерге орналастыру үрдісі сақталатынын ойлаймын. Біз инфляцияның өсу қарқындары тек келесі жылдың екінші жартысынан ғана баяулауы мүмкін деп есептейміз, тиісінше, қордың құны төмендейді. Қазіргі уақытта ұзақ мерзімді депозитті жоғары мөлшерлемемен ашудың өте қолайлы кезеңі, өйткені таяу болашақта осындай жоғары мөлшерлемелер болмауы мүмкін.
Дереккөз: kz.kursiv.media