Бес жыл бұрын Қазақстанда балалардың оқуы үшін қазақстандық немесе шетелдік университетте ақша жинауға мүмкіндік беретін механизм іске қосылған болатын. Бұл жүйе қалай жұмыс істейді және бұл көмектесу мүмкін бе университет оқулары үшін ақша жинауға — біздің серіктесіміз «Нұрбанк» мысалында қарастырамыз.
1. Білім беру депозиті қалай жұмыс істейді?
AQYL депозиті Қазақстан тұрғынының өз атында немесе баласының атында ашылуы мүмкін. Депозит ашу үшін тағдыртек куәлігі және баланың туу туралы куәлігі ғана қажет. Минималды салым 3 ең төменгі есептегіш көрсеткіштен тұрады (биылғы жылы 1 ЕТС 2405 теңгеге тең, келесі жылдың 1 қаңтарынан бастап 2525 теңге болады). Депозитті ай сайын толтыруға болады. Сондай-ақ, депозит ай сайын капиталдандырылады (оған пайыздар қосылады). Депозитте сыйақылардың екі түрі бар — банктің сыйлықтары және мемлекеттік сыйлықтар.
2. Банк пен мемлекеттің қандай сыйақылары бар?
Банк 10% қосады (жылдық тиімді ставка 10,5%), ал мемлекет 5% қосады — бұл процент жинақталған ақшаларға және банктің пайыздарына есептеледі. Мемлекеттік процент балалар-сироталарға, ата-анасыз қалған балаларға, мүгедектерге, көп балалы немесе кембағал отбасылардан шыққан балаларға үшін 7%-ға жуық болуы мүмкін.
3. Білім беру депозитінің артықшылығы қандай?
Депозиттің бірден бірнеше артықшылығы бар. Ең маңыздысы — жоғары ставка — ол 17% дейін жетуі мүмкін, бұл AQYL депозитін Қазақстандағы ең тиімді депозит етеді. Депозитте жатқан қаражаттар тұтқындалмайды. Сондай-ақ, осындай жинақтау салым қосушыны тәртіптілікке және ұзақ мерзімді жоспарлауға үйретеді. Сонымен қатар, университетке түскен кезде ата-аналарға оқуға көп соманы тез жинап қажет болмайды.
4. Депозитке салымдарды сақтандыру жүйесі қатыса ма?
Иә, AQYL депозиті салымдарды сақтандыру жүйесіне қатысады және 10 млн. тенгеге дейінгі депозит толығымен қорғалған.
5. Депозиттен ақшаны қалай алуға болады?
Депозит мерзімі ішінде ақша ішінара алына алмайды («Нұрбанк» бойынша мерзім үш жылдан бес жылға дейін). Егер сіз депозиттегі ақшаны баланың оқуы үшін пайдаланғыңыз келсе ғана басқа мақсаттарға, мемлекеттің сыйақысы сақталмайды.
6. Менің балам оқу грантын алған жағдайда не болады?
Егер сіздің балаңыз оқу грантын алса, депозитті басқа баланың атына аударуға, басқа университетке жинауға немесе банкімен қалған сыйақыларды сақтай отырып, бірақ мемлекеттік сыйақысыз алып кете аласыз.
7. Мұндай депозит арқылы университетке оқу ақшасын шын ұстап жинауға болады ма?
Орташа бакалавриатта бір жыл оқуға бір миллион теңге және 4 миллион теңге алады деп есептесек, бұл соманы 10 жыл ішінде жинауға болады — бала мектепке барған кезде депозит ашу арқылы. Бұл үшін ай сайын депозитке 15 мың теңге салып отыру керек (бұл кезеңде сіз барлығы 1,8 миллион теңге салар едіңіз), ал қалған 2,3 миллион теңгеден астам сыйақы банк пен мемлекет тарапынан болады. Сәйкесінше, егер пайыздар ай сайын 30 мың теңге болса, осы соманы шамамен 6 жыл ішінде жинауға болады. Яғни, балаңыз қазір орта мектепте оқып жатқан болса да, Депозиттің көмегімен оның университет оқулары үшін ақша жинау мүмкін әбден. AQYL депозиті арқылы баланың оқуы үшін қаражат жинау ықтималдығы бар.